Radicaal en genuanceerd

Evie Embrechts

We willen de wereld veranderen, maar hoe? Dat is een vraag die nogal wat mensen bezighoudt. In dit stukje ga ik in op een deelaspect van die vraag, over radicaliteit en nuance. Staan ze tegenover elkaar? Kunnen ze allebei tegelijk, en hoe dan? Ik illustreer met een aantal schema’s en kijk ook naar verwante begrippen zoals conservatief, liberaal en radicaal.

Een deel van deze tekst is geïnspireerd door de boeiende discussie bij de lezing van Peter Drucker rond Gay normality and queer anticapitalism op 6 april 2018 in het Geuzenhuis te Gent.

Is feminisme moralistisch?

Evie Embrechts

De vraag wordt wel eens gesteld of feminisme niet te moralistisch is. Feministes hebben dan zogezegd over alles morele oordelen, dringen hun mening op, zijn eigenlijk de moraalridders van vroeger in een nieuwe verpakking. Wat is er van aan?

Wat is seksisme?

Beschrijving: bord met “Oppression Just Ahead”

Evie Embrechts

Seksisme is een systeem dat de menselijke vrijheid beknot en mensen reduceert tot minder dan we zouden kunnen zijn, onze identiteiten op een bepaalde manier vormgeeft en ons voorschrijft hoe we ons moeten gedragen.

Alle menselijke diversiteit in dit systeem wordt in twee hokjes geduwd: het hokje van mannen en het hokje van vrouwen. Van beide hokjes wordt verwacht dat ze zich volgens de regels gedragen: échte mannen, échte vrouwen. Mensen moeten voortdurend duidelijk maken welk gender ze zijn door hun kleding, taal, gedrag, manier van praten, lopen, ruimte innemen… Mensen die afwijken van de hokjes worden op allerlei manieren afgestraft.

Van vrouwen zowel als mannen wordt heteroseksueel gedrag verwacht. Van vrouwen wordt verwacht dat ze meedoen met de schoonheidswedren en veel tijd, energie en geld opgeven om te streven naar een eenvormig en artificieel schoonheidsideaal.

Seksisme is een systeem van onderdrukking dat vrouwen op een ondergeschikte plaats houdt. Seksisme is dus een objectief gegeven. Het is niet subjectief in die zin dat het slechts een gevoel is, maar onderdrukking zal vaak wel bijdragen tot allerlei gevoelens zoals machteloosheid, depressie, minderwaardigheid…

Problemen met postmodern feminisme deel 1 – laat ze tekst vreten

Dit is het eerste deel in een reeks over de problemen met postmodern feminisme. Wat die stroming precies inhoudt, wat de problemen en eventuele pluspunten daarvan zijn, daar gaan we het in een reeks artikels uitgebreid over hebben. De stroming is een doorn in het oog van veel activisten die elk op hun manier ertegen argumenteren. Ik zat zelf al lang met problemen hierrond en het eerste artikel met kritiek dat ik ooit vond was Let them eat text: the real politics of postmodernism van Karla Mantilla, redactrice bij Off Our Backs. Off Our Backs was een erg interessant radicaal feministisch magazine waarvan enkele artikels nog steeds online te lezen zijn.

Feministische stromingen – een overzicht

Feminisme kan ongelofelijk interessant, mooi, bevrijdend zijn en geweldige nieuwe inzichten bijbrengen over jezelf, de maatschappij en hoe die te veranderen. Maar het niveau van kennis over feminisme is vaak erg laag – logisch gezien er weinig feministische informatie beschikbaar is en de mainstream sterk antifeministisch bezig is. Ik zie vaak nog heel wat verwarring over zaken zoals feministische stromingen. Daarom alvast dit eerste overzicht. Het gaat zeker niet lukken om alles perfect te plaatsen en beschrijven, maar hopelijk helpt het toch wat 🙂 Without further ado…

Liberaal feminisme

Deze variant zou je ruwweg kunnen bestempelen als “binnen dit systeem” feminisme. Dat wil zeggen, de veranderingen die liberale feministes bepleiten lijken verwezenlijkt te kunnen worden binnen dit systeem. Dat is niet altijd zo, maar het klinkt haalbaar: gelijk loon voor gelijk werk, aanpakken van het glazen plafond… Er is typisch een meer individuele focus: we moeten individuele vrouwen vooruithelpen, zien dat vrouwen beter betaald worden en ook toegang hebben tot de hogere regionen van geld en macht. Alle vrouwen een job, een goed loon en kinderopvang.

Typisch aan deze stroming is ook een focus op empowerment. Empowerment wil zeggen: als vrouw moet je op je strepen staan, je niet laten doen, jezelf bij de bretellen jarretellen omhoogtrekken naar een beter bestaan.

De Tweede Sekse leest De Tweede Sekse

Soms vriest het toch een beetje in die diepe, duistere regionen waar het gezellig vertoeven is en altijd een warm vuurtje de gasten verbrandt.

Zoals nu: bijna vier jaar na de oprichting van deze blog, wordt het tijd om te beginnen lezen in het bekende boek Le Deuxième Sexe van Simone de Beauvoir dat zoveel feministes geïnspireerd heeft.

Inderdaad, tot mijn schaamte ben ik nooit echt serieus aan het boek begonnen en heb enkel een paar hoofdstukken her en der gelezen. Maar niet getreurd, je bent nooit te oud om een stevige existentialistische kanjer te beginnen lezen! Ik zal proberen elke week een deel te bespreken, zoals tegenwoordig zo populair is op dat moderne wereldwijde web waar iedereen het altijd over heeft.

Onwards, through the fog!

Finn Mackay over de invulling van het “f-woord”, de rol en de toekomst van de vrouwenbeweging, en de rol van mannen daarin

Finn Mackay is een radicale lesbische feministe die al meer dan vijftien jaar actief is in de vrouwenbeweging. Ze richtte in 2004 het London Feminist Network op, dat de Reclaim the Night-optocht in London weer in het leven riep. Ze is ook medeoprichtster van de Feminist Coalition Against Prostitution.

Ze sprak op de conferentie Feminism in London 2010 inspirerend en vol vuur over enkele hete hangijzers in de huidige vrouwenbeweging: de nood aan een andere invulling van het begrip “feminisme”, het belang van individuele keuzevrijheid, het herpolitiseren van de vrouwenbeweging, de rol van mannen, de legitimiteit van ruimtes voorbehouden voor vrouwen.

Hieronder zijn enkele stukken van haar krachtige slotspeech in vertaling opgenomen (met toestemming van Mackay; voor betere leesbaarheid van tussentitels voorzien).

Waarom ben ik feminist? Wie is de vijand? – een gastbijdrage

Op deze blog proberen we veel verschillende stemmen aan het woord te laten. Sinds kort nodigen we gastschrijfsters uit om ook hun zegje te doen. Hieronder volgt een bijdrage van gastschrijfster Mi.

Waarom ben ik feminist?

Er bestaat seksisme, en dat wil ik bestrijden. Mannen en vrouwen zijn gelijkwaardig, de maatschappij waar ik naartoe wil is er een waarin het (opgelegde) onderscheid tussen mannen en vrouwen onbestaande is. Ik ben ervan overtuigd dat zowel de nu gedefinieerde mannen als de nu gedefinieerde vrouwen [1] in een dergelijke maatschappij gelukkiger mensen zullen zijn.

Hoe bestrijd ik seksisme?

Eerst moet ik de vijand (seksisme, niet mannen) benoemen.

Wat is seksisme eigenlijk?

Seksisme deelt de maatschappij op in twee seksen, mannen en vrouwen. deze twee seksen hebben een link met de biologische gesteldheid van mensen maar zijn daar geenszins toe te reduceren. Het zijn niet individuele mannen of vrouwen die ervoor kiezen in twee hokjes gedeeld te worden, het is een systeem dat patriarchaat heet. Het patriarchaat bestaat bij gratie van seksisme. Het patriarchaat is een onderdrukkend systeem dat ervoor zorgt dat mannen een andere maatschappelijke positie hebben dan vrouwen, waardoor vrouwen onderdrukt worden.

Blog woensdag – Rage Against the Man-chine

Mensen zonder humor, gelieve u te onthouden. Collega feministes daarentegen – mijn ervaring is dat feministes juist bijzonder veel gevoel voor humor hebben, alleen kunnen seksisten daar meestal niet mee lachen – als je nog eens wat wil opsteken terwijl je regelmatig van je stoel valt van het lachen, of toch minstens enkele brede grijnzen niet kan onderdrukken… daarvoor is er de blog Rage Against the Man-chine, geschreven door Nine Deuce.

I’m basically a “man” trapped in a woman’s body. What I mean is that, like a person with a penis, I act like a human being and expect other people to treat me like one even though I have a vagina. That doesn’t mean anyone ever meets my expectations, but I still have them.

— Nine Deuce, Who is this bitch

Waar te beginnen… Nine Deuce is een radfem met een heel scherp inzicht in de patriarchale cultuur van onze maatschappij. Ze schrijft radicaal, helder en sarcastisch, een goed voorbeeld is haar What Would A Dude Do tekst (met heel wat nuttig advies trouwens).  Ze is ook een anti-pornografie activiste. Zij persoonlijk – meningen bij feministes lopen hierover sterk uiteen – wil pornografie niet verbieden maar wel voor bewustmaking zorgen, een tegenstem laten horen. En dat kan ze: haar ondertussen negendelige reeks over pornografie is wel het beste dat je daar ergens op de blog-wereld over zal kunnen vinden. Ze heeft nog een aantal andere interessante artikelreeksen, zoals de “War on terr’r” (ze herdefinieert hier terreur als een patriarchale oorlog tegen vrouwen) en BDSM (“the sexual equivalent of being into renaissance faires”).

Mannen en feminisme

Mannen.

Hoe zit het nu met die mannen, wat moeten feministes daar eigenlijk mee? Ze allemaal in de soep draaien, of verwelkomen als bondgenoten? Zijn het Trojaanse paarden in de beweging, slapen we met de vijand als we hetero zijn, zijn feministes mannenhaatsters, moeten we voorbij gender kijken, en naar wat dan wel? Is het een slecht teken dat mannen de opnamestudio’s van M!LF nog niet in brand hebben gestoken omwille van misdaden tegen de mensheid?

En, even serieus nu: wat is de rol van mannen in de feministische beweging? Wat zou die kunnen zijn? Wat is de kijk van feministes op mannen als mensen, als groep, als mogelijke bondgenoten?

1. Inleiding
2. Wat is feminisme
3. Mannen verwelkomen in de beweging
4. Wat kunnen mannen doen – hoe kan je als man een nuttige bondgenoot zijn?
5. Misbruik van feminisme
6. Enkele praktische problemen met mannen in de beweging
7. Enkele nuttige organisaties, websites, teksten

Met dank aan rebelsister voor de vele suggesties.

1. Inleiding

As I watched guys trying to prove their fantasy of manhood–by doing dirt to women, making fun of queers, putting down people of other religions and races–I realized they were doing something really negative to me too, because their fear and hatred of everything “nonmanly” was killing off something in me that I valued.

That’s why I feel a connection to feminism. I want a humanity that is not measured against the cult of masculinity. I want a selfhood that does not reject fine parts of myself just because they are not “manly.” I want courage to confront the things men have done in the world that are damaging to women and that are also leaving no safe space for the self I hope to be.

—John Stoltenberg, Why I Stopped Trying to be a Real Man

In deze tekst ga ik wat nadenken / vaststellen / filosoferen over mannen en feminisme. Ik denk dat het voor iedereen duidelijk is dat mannen vandaag de dag niet zo’n grote rol spelen in de feministische beweging. Alle mensen hebben een rol te spelen voor onze bevrijding uit seksistische onderdrukking maar ik ga ook dieper ingaan op enkele belangrijke misvattingen omtrent mannen en feminisme die volgens mij een goed begrip van het probleem tegengaan. Aan alle mannen die serieus werk willen verrichten tegen seksisme: jullie zijn welkom – kijk zeker ook eens achteraan dit artikel voor enkele nuttige websites, organisaties en tips.

Ik ga in deze tekst niet op alle aspecten in, ik pretendeer geen volledigheid, ik voel wel al een deel twee aankomen :-). Bijvoorbeeld over gender, essentialisme, vrouwenruimtes, transgender personen en feminisme en mijn persoonlijke ervaringen met mannen en feminisme ga ik later nog schrijven. In deze tekst geef ik tips en een mogelijk feministisch pad om te bewandelen voor mannen – alle suggesties zijn welkom om dit aan te vullen.

Voor een inleiding over seksisme / patriarchaat / genderrollen, klik hier (kan nodig zijn om onderstaande tekst goed te kunnen volgen). Ik beschouw seksisme als een systeem van onderdrukking, dat wil zeggen o.a. dat mannen als groep daar privileges uit halen die vrouwen als groep niet hebben, maar eveneens dat alle mensen minder zijn onder dat systeem dan we zouden kunnen zijn. En de praktijk is nog wat complexer: mensen zijn op vele manieren bevoordeeld / benadeeld in deze wereld, vandaar ook het nut van kruispuntdenken. Feminisme is dan ruwweg de beweging tegen die seksistische onderdrukking (maar klik hier voor meer…)

Wat is feminisme? Een eerste poging…

Wat is feminisme eigenlijk? Geef eens een definitie? Gemakkelijker gezegd dan gedaan. Ik ga hier niet één definitie proberen geven maar wel enkele veel voorkomende ideeën over feminisme opsommen. Verder is deze tekst niet bedoeld als groot geweldig antwoord op de vraag “wat is feminisme”, het blijkt wel nodig er iets over te zeggen omdat veel mensen er vragen over hebben of feminisme verkeerd begrijpen.

Ik pretendeer ook niet dat ik feminisme zou kunnen definiëren.  Uiteindelijk is feminisme “een werkwoord” – dat wil zeggen: feminisme, dat is wat wij als beweging collectief doen…

archieven en informatie

Boeken en historische documenten komen goed van pas als je bijvoorbeeld onderzoek wil doen naar feministische groepen of over feministische theorie wil schrijven voor een blog zoals deze. Tikara en ik duiken graag in feministische archieven en bibliotheken. We zijn dol op boeken en oude documenten en leren graag bij over de feministische groepen en activistes die ons zijn voorgegaan. Enkele van de archieven en bibliotheken op mijn verlanglijstje heb ik al bezocht zoals RoSa, AVG-Carhif, Amazone en de infotheek in Gent en Leuven. Ook op internet is er veel informatie te vinden. Veel oude teksten en foto’s zijn ondertussen gedigitaliseerd.

Hieronder vind je een lijst van feministische archieven en bibliotheken, sommigen digitaal en anderen met een voordeur en boekenrekken. Als je dus iets wil lezen of schrijven i.v.m. feminisme, dan kan het zeker helpen om deze documentatiecentra en websites te raadplegen.

Archieven en bibliotheken

Aletta (vroeger IIAV): Instituut voor Vrouwengeschiedenis in Amsterdam, pas hernoemd naar Aletta Jacobs en met een gloednieuwe website.

Amazone: Gebouw in Brussel waarin veel feministische organisaties huizen. Amazone zelf heeft een eigen documentatiecentrum met eerder recent materiaal.

Anarcha-feminisme: Waarom Anarcha + Feminisme?

Deze tekst over anarcha-feminisme is een eerste deel van een reeks over verschillende soorten feminisme op deze blog. Andere feminismes die aan bod zullen komen zijn onder andere radicaal feminisme, socialistisch feminisme, derde golf feminisme en transfeminisme.

Anarcha-feminisme kan eenvoudigweg omschreven worden als anarchistisch feminisme of feministisch anarchisme. Waarom die combinatie: anarcha + feminisme? Waarom is alleen anarchisme voor zelfverklaarde anarcha-feministes [1] niet genoeg? En waarom voldoet de term feminisme voor hen ook niet altijd? Dat zullen we dadelijk bekijken.

Zelf kwam ik eerst in contact met feminisme en later pas met anarchisme. Wat feminisme betekende was vanaf het begin al duidelijk voor me. Ik heb er nooit vooroordelen over gehad of negatieve connotaties aan verbonden. Natuurlijk is mijn kennis en affiniteit met feminisme ondertussen wel gegroeid, maar het is voor mij altijd heel logisch geweest om mezelf feministe te noemen en het feminisme als iets positiefs te zien. Bij anarchisme lag dat anders. Ik ging er van uit dat anarchisme en anarchie gelijk stond aan chaos en destructie. En daar zag ik niet echt het nut van in. Het was dan ook een beetje verwarrend toen ik zelfverklaarde anarchistes heel leuke projecten zag opstarten zoals volxkeukens, weggeefwinkels, DIY festivals en acties voor een betere wereld. Waarom noemden zij zich anarchist? In de geschiedenisles had ik immers heel andere verhalen gehoord over anarchie dan wat ik om me heen zag. Ik moest mijn ideeën over anarchisme dus heel wat bijschaven en begon me er steeds meer in te vinden.

Antifeminisme – wat is dat precies?

Op deze blog zijn we bezig met een reeks over antifeminisme – visies en denkbeelden die negatief zijn voor de feministische strijd. Voorlopig zijn er al teksten over islamofobie en racisme vermomd als feminisme, natuurlijk / biologisch denken, en recenter al twee delen van een uitgebreide kritiek op darwinistisch feminisme en evolutionaire psychologie. Er is ook een reeks over pornocultuur waarin uitgebreid wordt ingegaan op de nepbevrijding van pro-porno visies (deel 1, deel 2, deel 3).

Hoe definiëren we antifeminisme dan eigenlijk? Andrea Dworkin heeft, alweer, een bijzonder heldere definitie gegeven hierover:

“Antifeminism is a direct expression of misogyny: it is the political defense of woman hating. This is because feminism is the liberation movement of women. Antifeminism, in any of its political colorations, holds that the social and sexual condition of women essentially (one way or another) embodies the nature of women, that the way women are treated in sex and in society is congruent with what women are, that the fundamental relationship between men and women — in sex, in reproduction, in social hierarchy — is both necessary and inevitable. Antifeminism defends the conviction that the male abuse of women, especially in sex, has an implicit logic, one that no program of social justice can or should eliminate; that because the male use of women originates in the distinct and opposite natures of each which converge in what is called “sex,” women are not abused when used as women — but merely used for what they are by men as men.” — Andrea Dworkin, Right Wing Women

Met dank aan Twisty Faster van de blog I Blame The Patriarchy voor hiernaar te verwijzen.

Feministisch anti-pornografie congres van 2007

In maart 2007 vond er in Wheelock College (Boston) een anti-pornografie congres plaats onder de titel “Pornography and Pop Culture: Re-framing Theory, Re-thinking Activism”. Daar kwamen honderden mensen samen en dat heeft de feministische beweging in de VS op dat vlak nieuw leven ingeblazen. Een deel van de presentaties is opgenomen, en enkele teksten zijn ook beschikbaar, er zitten een paar aanraders tussen:

Gail Dines

Dines is prof. Sociologie en Vrouwenstudies aan Wheelock College. Haar presentatie gaat over de beeldcultuur waarin we vandaag leven, de opkomst van pornomagazines, video en internet, welk effect die beelden hebben op ons en welke boodschap ze verspreiden. De audiokwaliteit is heel goed, ze is prima verstaanbaar en spreekt duidelijk Engels, handig voor anderstaligen:

Video: “Pornography and Pop Culture: Putting the Text in Context”

Robert Jensen

Jensen is prof. Journalistiek aan de University of Texas (Austin). Zijn presentatie gaat over de mannenkant van het verhaal: wat kunnen mannen doen, welke gevoelens spelen er mee en hoe kunnen we ook mannen overtuigen mee te doen met de strijd. Het is ook een heel persoonlijke presentatie geworden, waarin hij eerst kort spreekt over Andrea Dworkin, een van de meest invloedrijke en tevens meest gedemoniseerde radicaal-feministes uit de tweede golf. Andrea stierf in 2005 en heeft het congres helaas niet meer mee kunnen maken. Daarna spreekt hij over “echte” mannen, hun gevoelens, de keuzes waar ze voor staan en seksuale moraliteit.

Video: Real Men, Real Choices
Tekst: Real Men, Real Choices

Feministische leesgroepen – Antwerpen en Gent

Feministische leesgroepen zijn een leuke en gezellige manier om veel bij te leren over feminisme, om andere feministes te ontmoeten, om eindelijk eens een serieuze discussie te hebben of gewoon een paar vragen te kunnen stellen. Meestal is het aantal mensen dat deelneemt eerder beperkt, wat het des te gezelliger en persoonlijker maakt. Ik ken zelf momenteel twee leesgroepen, één in Antwerpen en één in Gent, allebei aanraders! Als iemand nog feministische leesgroepen kent in België, graag reactie!

Leesgroep Gent

De Gentse leesgroep is een onderdeel van de werking van de Feministische Actiebende. We komen één keer per maand samen, meestal op de eerste dinsdagavond van de maand. Iedereen is welkom, en de teksten zijn meestal goed leesbare basisteksten voor mensen die nog niet veel gelezen hebben over feminisme. Geen postmodern gezwets, de teksten hebben een duidelijke en leesbare inhoud en stellingname.

Website: http://leesgroepgent.wikispaces.com/

Volgende onderwerpen: lesbisch/feministisch, schoonheidsidealen, pornocultuur…

Leesgroep Antwerpen

De Antwerpse leesgroep is een op zichzelf staande groep en bestaat al veel langer dan de Gentse. Recent zijn ze opnieuw gestart met een groepje enthusiaste nieuwe mensen. Iedereen is welkom, de teksten hier zijn ook goed leesbaar en interessant.

Website: http://leesgroepje.wikispaces.com/

Hieronder volgt wat meer info over deze leesgroep:

Kruispuntdenken – intersectionaliteit

“The most general statement of our politics at the present time would be that we are actively committed to struggling against racial, sexual, heterosexual, and class oppression and see as our particular task the development of integrated analysis and practice based upon the fact that the major systems of oppression are interlocking.”

—A Black Feminist Statement From The Combahee River Collective (1977) [1]

In kruispuntdenken of intersectionaliteit redeneren we over verschillende vormen van onderdrukking tegelijkertijd. Die verschillende “assen” van onderdrukking snijden elkaar en versterken elkaar. Lesbische vrouwen en zwarte vrouwen ondervinden dubbele discriminatie, lesbische zwarte vrouwen krijgen drie vormen van onderdrukking te verduren,… Verschillende assen zijn o.a. discriminatie op basis van gender, seksualiteit, leeftijd, ziekte, etniciteit, klasse, en status.

Dat die verschillende onderdrukkingen elkaar versterken heeft een aantal effecten. Bijvoorbeeld, zwarte vrouwen gaan op een andere manier racisme ervaren dan zwarte mannen, gezien er seksisme bijkomt. Vaak zullen zij niet alleen racisme ervaren, waardoor ze net als zwarte mannen gediscrimineerd worden als het aankomt op scholing, huisvesting of werk; ook zullen ze de effecten van seksisme ervaren, waardoor ze ook als lustobject zonder eigen mening gaan worden gezien en zo worden behandeld. Bovendien, binnenin zwarte gemeenschappen zullen vrouwen dan ook seksisme ervaren en ook daar anders behandeld worden. Een dubbele discriminatie dus.

Not For Sale – boekbespreking

Not For Sale – Feminists Resisting Prostitution and Pornography is een recent boek (2004) dat bijdragen verzamelt rond prostitutie, pornografie en mensenhandel.

Met artikels geschreven door bijna 30 feministes, profeministen en overlevers van prostitutienetwerken is dit de meest recente, meest radicale, heldere analyse van deze problematische fenomenen die voor veel feministes de focus vormen van hun strijd. Het boek is kritisch, diepgaand en heel leesbaar – geen modieus postmodern geleuter.

Een greep uit de artikels: Joe Parker maakt een duidelijke en zeer diepgaande analyse van hoe prostitutie werkt: hoe het hele systeem van pooiers en pornografen samenwerkt, welke verschillende soorten pooiers er zijn, hoe pooiers op zoek gaan naar vrouwen en meisjes om te misleiden en misbruiken.

Rebecca Whisnant geeft een goede inleiding over het probleem van hedendaagse pornografie, de basisconcepten en misvattingen. Ze bespreekt met cijfermateriaal de media-ontwikkeling van de laatste decennia, de gewelddadigheid achter de beelden, de discussie over vrije keuze, en wat we kunnen doen.

Wat is het patriarchaat?

Het patriarchaat is een systeem van gender polariteit. Dat wil zeggen: alle menselijke variatie en diversiteit wordt gedwongen, gekneed en geperst in twee hokjes, mannen en vrouwen, met zeer rigide voorgeschreven regels voor hun gedrag (genderrollen). Mannen en vrouwen moeten zich op een bepaalde manier gedragen, in het algemeen kunnen we stellen dat dit de tegenstelling mannelijk-dominant versus vrouwelijk-ondergeschikt is, maar dat is iets te simpel.

Mensen die niet willen of kunnen voldoen aan de voorgeschreven norm, zoals hiertegen rebellerende feministes, homomannen, lesbische vrouwen, transgender personen… worden keihard aangepakt en lopen veel risico op geweld, sociale uitsluiting, criminalisering en nog veel meer.

Er kan geargumenteerd worden dat zowel mannen als vrouwen te lijden hebben onder dit systeem, en ik geloof inderdaad dat dat zo is – een mooie en kritische analyse hiervan wordt gemaakt door bell hooks in Feminist Theory: From Margin to Center (1). Stel jezelf maar eens de vraag: zijn mensen helemaal in staat om zich te uiten zoals ze dat willen? Mogen we allemaal onze emoties tonen als we dat willen, of onze kracht, of onze kwetsbaarheid, of onze vreugde, of onze afkeer of ons genot? Zijn we in staat om te gaan en staan waar we willen, nee te zeggen als we iets niet willen, zonder angst voor uitsluiting of fysiek of seksueel geweld? Dit is duidelijk niet zo, en dat hindert ons allemaal, we zijn allemaal dus minder vrij, minder mens dan we zouden kunnen zijn zonder dit onderdrukkende systeem.

Hoewel dus zowel mannen als vrouwen nadeel ondervinden van dit systeem, is er toch een significant – kwalitatief – verschil: het patriarchaat organiseert die gecreëerde groepen namelijk ook zo dat de groep van mannen boven de groep van vrouwen staat (dit heet genderstratificatie, in sociologische termen). Vrouwen als groep worden onderdrukt. Dat wil zeggen, over het algemeen hebben mannen meer macht, meer toegang tot publieke voorzieningen en meer mogelijkheden tot zelfontplooiing. Vrouwen zijn vaker slachtoffer van geweld en seksueel misbruik. Vrouwen staan nog al te vaak in voor de schaduwkant van de (carriëre-) man: zijn huishouden doen, zijn kinderen verzorgen, zijn ontspanning bieden, zijn mooi verzorgde en opgemaakte seksspeeltje zijn.

Antifeminisme #1 – Over de fixatie op het “natuurlijke” en biologische

“There is a good principle, which has created order, light and man; and a bad principle, which has created chaos, darkness and woman.”—Pythagoras

“Feminism is a belief that although women and men are inherently of equal worth, most societies privilege men as a group. As a result, social movements are necessary to achieve political equality between women and men, with the understanding that gender always intersects with other social hierarchies.” –Estelle Freedman

Radicaal-feministes komen regelmatig in contact met mensen die een andere mening hebben, een andere visie op de wereld. Dat is heel leerrijk. Dat wil niet zeggen dat al die visies en meningen even veel waard zijn. Er zijn een heleboel visies en praktijken die ikzelf (nog) niet direct aanhang, maar die me wel heel interessant en nuttig lijken voor de wereld te veranderen. Er zijn ook andere visies op de werkelijkheid, waarvan ik denk dat ze problematisch zijn. Niet omdat ik er mee van mening verschil, maar omdat ik denk dat ze “fout” zijn, in die zin dat ze ons niet vooruit helpen. Ze helpen ons niet de wereld te veranderen, integendeel, ze praten de huidige gang van zaken goed.

Er is ongelijkheid in deze wereld, onderdrukking van allerlei groepen, seksueel geweld, partnergeweld, vrouwenhandel, prostitutie, racisme, economische uitbuiting… en de mensen die daar baat bij hebben, proberen anderen aan te praten dat die toestand moet blijven bestaan. Ze doen dat natuurlijk niet door daar eerlijk over te zijn: “ja, hallo, wij verdienen vet met wapenhandel/slavenhandel/prostitutie/scientology/onze schulden via de banken door de bevolking te laten betalen” maar door een mening te verzinnen die mensen wel aanvaarden: we zijn een bedreigde natie dus moeten we ons bewapenen en oorlog voeren tegen die “vreemdelingen” die erg toevallig gasleidingen of oliebronnen in handen hebben… Vanuit een dergelijke visie moeten racisme en seksisme ook blijven voortbestaan. (Waarom juist? Ah, voer voor nog een ander berichtje…)

Een van de grote en historisch gezien steeds terugkerende trucs van machthebbers is te grijpen naar een discours waarin de machtsongelijkheden in de wereld verklaard worden aan de hand van natuurlijke (biologische of evolutionaire) oorzaken. Kort intermezzo:

Trukendoos voor machthebbers – “Hoe verberg ik structurele onderdrukking?”

1. Doe alsof de machtsongelijkheid natuurlijk is – “mannen zijn jagers, vrouwen verzamelaars”

2. Zeg dat die machtsongelijkheid verklaard wordt door biologische factoren – “mannen hebben nu eenmaal meer testosteron en zijn daarom gewelddadiger, competitiever, daarom zijn mannen bedrijfsleiders en, euhm, gaan ze vaker over tot geweld”

3. Zeg dat die machtsongelijkheid eigenlijk gewenst is en positief – “iedereen doet waar die het beste in is – mannen in grote bedrijven leiden en president zijn en verkrachten (oei nee dat mocht niet gezegd worden), vrouwen in kinderen verzorgen en, euhm, make-up en emotionele toestanden”

4. Verzin een (nep)wetenschappelijke stroming om je argumenten wat kracht bij te zetten: sociaal darwinisme, sociobiologie, evolutionaire psychologie, darwinistisch feminisme… Vergeet erbij te vertellen dat je argumenten totaal niet logisch of consistent of wetenschappelijk zijn en dat je constant oorzaak-gevolg conclusies trekt waar die er niet zijn. (“Vrouwen dragen graag rood omdat ze vroeger bessen plukten, mannen kunnen beter kaartlezen omdat ze dat vroeger nodig hadden om die verdomde mammoeten te vinden als die weer eens verstoppertje aan het spelen waren”)

5. Zwijg als vermoord over de historische context of wetenschappelijke methodes die van al die verzinsels direct brandhout zouden maken – de favoriete kleuren van mannen/vrouwen zie je duidelijk veranderen doorheen de geschiedenis, het idee van vrouwelijke puurheid/mystiekheid is iets victoriaans, mannen en vrouwen gingen waarschijnlijk beiden op jacht in jager-verzamelaarsgroepen, er is geen oorzaak-gevolg conclusie te trekken uit geschiedenisfeiten van 50 000 jaar geleden en gedrag nu, mensen hebben wel degelijk nog een bewustzijn waarmee ze zelf ook eens wat keuzes kunnen maken ondanks biologische impulsen, etcetera.