Pornocultuur – een overzicht

Waarden, beelden en gedrag vanuit de porno-industrie stromen door naar de mainstream van de samenleving, een proces dat we pornoficatie noemen. Onze cultuur is veranderd in een pornocultuur en het wordt steeds erger. De pornocultuur kleurt de manier waarop we mensen zien en perverteert onze menselijke behoefte aan seksualiteit en intimiteit. Pornografie ontmenselijkt ons en maakt ons tot objecten. Waar is er nog plaats voor onze gevoelens, onze onzekerheden, onze emotionele kanten in alle diversiteit en onze communicatie?  Seksualiteit is iets heel belangrijks en moois en we mogen ons dat niet laten afpakken door een gewelddadige miljardenindustrie enkel uit op winst. In een reeks artikels op deze blog proberen we het probleem te schetsen, voorbeelden te analyseren en mogelijke alternatieven te bespreken.

In Stop de pornocultuur – deel 1 geef ik een korte introductie over het probleem met pornografie en pornocultuur. Het is iets te kort en zonder cijfers, maar het is een begin.

Deel 2 werd geschreven naar aanleiding van een interview met “alternatieve porno” maakster Jennifer Lyon Bell in De Morgen. Het bevat een kritiek van haar uitspraken en handelingen. Zowel dit stuk als deel drie hebben toen heel wat commentaar gekregen…

Omdat er een hevige discussie opstak o.a. in feministische, lesbische en activistische milieus rond de “alternatieve porno” kwestie, schreef ik een uitgebreide verduidelijking in pornocultuur 3: alternatieve porno, erotiek en slow sex. Dit is wat mij betreft een basisreferentie: als je die tekst niet hebt gelezen, weet je waarschijnlijk niet hoe we op deze blog naar pornografie kijken en waarom we ook met “alternatieve” pornografie zoveel problemen hebben. Hierin probeer ik ook wat definities te geven omdat er volgens mij sprake is van een gigantische begripsverwarring in het pornodebat.

Seksisme-spotting is een kort fotoverslagje van een uitstapje van Rebelsister en Tikara doorheen de winterse straten van Gent.

Hotel Jarretelle en de tyrannieke klauw van de stoeipoes, door collega Robinette, is het vierde deel in de reeks – een mooie en kritische bespreking van een gruwelijke avond: een bezoek aan Hotel Jarretelle.

In Viva Vulva (!) van gastschrijfster sofiesluimert gaat het over de wereld van de vrouwelijke genitaliën, de industrie van plastische chirurgie, labiaplastie (schaamlip correctie) en schoonheidsidealen.

Collega Licantropa keek op het Zweedse Queertopia festival naar Too much pussy, een nieuwe film van Emilie Jouvet. Dit vijfde deel in onze reeks bespreekt de pijnlijke ervaring van kijken naar een zogenaamd alternatieve, queerfeministische film.

In deel zes van deze reeks bespreek ik een drietal trends van de oprukkende pornocultuur  (burlesque, bdsm en pornocultuur in feministische ruimtes) en ga ik dieper in op het concept seksuele bevrijding, wat het niet is en wat het wel kan zijn.

Verzet tegen de pornocultuur – een aanzet tot directe acties bespreekt enkele mogelijke actievormen om zelf of met een paar mensen directe actie te ondernemen.

Pornocultuur 6 – Seksuele bevrijding ?

De geest, die vanaf de prilste jeugd geleerd heeft dat schoonheid de scepter van de vrouw is, gaat zich naar het lichaam vormen, zodat zijn gefladder alleen maar tot doel heeft zijn gevangenis nog mooier uit te doen komen.
— Mary Wollstonecraft, A Vindication of the Rights of Women, 1792

(…) kink, at its core, represents an attempt to derive as much excitement and titillation out of sex as possible while avoiding real intimacy.

— Nine Deuce, BDSM Part 2: The Problem With Kink

In deel zes van deze reeks bespreek ik een drietal trends van de oprukkende pornocultuur  (burlesque, bdsm en pornocultuur in feministische ruimtes) en ga ik dieper in op het concept seksuele bevrijding.

1 – Burlesque

Burlesque is weer terug – jochei! Collega blogster Robinette heeft er al een goed stukje over geschreven, met haar ervaringen na een bezoekje aan Hotel Jarretelle. Ik ga hier verder in op een aantal problemen en algemene trends.

Wat is burlesque, vraag je je misschien af? Even kort:

1. een vorm van striptease – cabaret – show voor de hogere klassen;
2. een reeks excuses om uit te leggen hoe het niet hetzelfde is als striptease, maar wel stijlvol, bevrijdend, empowerend, smaakvol prikkelend, en meer van dat soort postmoderne neoliberale nepfeministische woorden;
3. belachelijk conservatief en van een soort door nepbevrijding opgedrongen preutsheid die je niet zomaar kan bereiken – daar moet je keihard aan werken…

In de DM Zomer van 10 juli 2010 staat een interview met Chrys Columbine, een performer die komt optreden op de Gentse feesten met “Hotel Jarretelle”. Columbine, Columbine… toch niet van die school? Jawel, performer Chris Berardi vond dat ze nog een hippe artiestennaam nodig had – iets edgy, want ze speelt vaak “een babydoll, een schijnbaar onschuldig blondje met een duister kantje”.  En de keuze voor een school waar een massamoord heeft plaatsgevonden lag, euhm, voor de hand? Aha. Leuk, verfrissend en edgy, en niet, pakweg, grof en plat en enorm kleinerend t.o.v. de gruwelijke gebeurtenissen in de Columbine Highschool. Die fijnbesnaardheid van de betere performers, ik kan er wel van huilen.

Heel origineel trouwens, en niet gewoon fantasie # 1 op de patriarchale hitlist, zo’n blondje met een duister kantje. Nudge nudge wink wink, say no more! Maar het zal wel weer van een ironische subtiliteit zijn die mijn verstand ver te boven gaat. Wat is dat duistere kantje dan wel zeg, vraag je je af. Heeft ze – gaap – een paar handboeien en zweepjes bij haar bed liggen? Roostert ze wel eens een cavia boven een vuurtje? Dient ze haar belastingsaangifte te laat in, doordrenkt met bloed? Geen idee.

Pornocultuur deel 2 – Jennifer Lyon Bell in De Morgen

Zie ook het meer recente artikel De leugens van de pornocultuur.

De alomtegenwoordigheid van de pornocultuur vandaag drijft me echt de muren op van frustratie en verdriet, maar helaas kunnen we het onderwerp niet begraven. Zoals een zombie in een slechte film komt het steeds terug, alsmaar stinkender en stinkender…

Ik probeerde al een hele tijd te negeren dat er een soort onzalig Muriel Scherre / Goedele Liekens / Jennifer Lyon Bell zakenvrouwenverbond was ontstaan. Met meditatie of thee drinken kom je een heel eind, maar toen ik op een rustige zaterdagochtend in het park aan het ontbijten was met een medefeministe en de krant opensloeg, werd het me toch te gortig.

Om het met Melissa McEwan van Shakesville te zeggen: “I  write about the things I can’t not write about. If I wrote about all the examples of sexism I see every day, I’d never sleep.”

In onze fijne Belgische krant De Morgen zit sinds een tijdje een bijlage die DM Wax heet, met als subtitel “niet alleen voor vrouwen”. Die bijlage is altijd goed voor gruwel, van “sexy schaatssters in playboyoutfits die het helemaal voor zichzelf doen” tot scheldpartijen op die ene verdwaalde feministe die probeert pro-anorexia sites te doen verbieden. Kortom, feminisme nieuwe stijl. Fun feminisme: pornografie mag wel, maar praten over onderdrukking en geweld niet meer. En daarin past Jennifer Lyon Bell perfect: deze Amerikaanse pornomaakster komt opduiken in België en werd prompt geïnterviewd. Niet toevallig is ze bezig aan een nieuwe reeks pornofilms waarmee ze nu ook het seksleven van Belgen naar nieuwe dieptepunten zal leiden. Alle Belgen, ook de lesbiënnes die tot nu toe daarvan gespaard waren gebleven, want JLB werkt ook aan een reeks lesbische pornofilms. Dankuwel, ik vroeg me al af hoe ik er ooit achter moest komen wat ik in bed moest doen met mijn lesbische partner, nu ga ik het eindelijk weten.

Maar goed, over naar de feiten.

Het interview begint zoals het hoort: JLB zegt dat ze wel een feministe is, maar een “positieve feministe”. En daar hoef je niet lesbisch voor te zijn. Ok, goed dat dat opgeklaard is dan. Laten we ons snelsnel distantiëren van het lesbische gevaar. Ik bedoel, sommige van die vrouwen willen zelfs geen seks met mannen, komaan!

Verder in het interview:

“Maar je hebt wel iets tegen porno?

Helemaal niet. Ik wil gewoon betere porno, waar ik zelf ook iets aan heb.”

Het probleem met die zogenaamd feministische pornomaaksters is eigenlijk dat hun argumenten meestal zodanig kortzichtig zijn dat je er geregeld van van je stoel valt. De problemen met de pornoindustrie, bijvoorbeeld:

Carnaval van radicaal-feministes, nr 22

Om de zoveel maanden is er een gastvrouw die op haar blog een reeks artikels en blogteksten verzamelt die deel uitmaken van het radicaal-feministische carnaval. Daar vind je scherpe, mooie, leuke, pijnlijke, confronterende of interessante artikels, vaak een combinatie van dit alles…

Het tweeëntwintigste carnaval is te vinden op Genderberg.

Wat wat valt er zoal te lezen? Het heel  interessante – en lange – artikel van D. A. Clarke is nu beschikbaar online. Ze analyseert de effecten van het neoliberalisme op de slavenhandel en verkoop van vrouwen en de manier waarop neoliberalisme de stemmen van feministes hiertegen het zwijgen oplegt:

“Over the last few decades, pornography and prostitution have become more and more socially acceptable, more ‘mainstreamed’. We are generally told that this process is a positive sign of the liberalization of society, a movement away from restrictive social norms associated with the Fifties and earlier decades. The acceptability of pornography and pimping is tied closely in the public mind with tolerance for lesbians and gays, improved sex education, improved access to birth control technologies, etc. We are told it is a package deal.”
…
“In this set of interlocking essays I will suggest that over the last three decades an ideological barrier — perhaps a much more perdurable one than even the traditional hurdles of male privilege, right-wing misogyny, and liberal smugness — has been raised with the intent to silence discourse about social justice in general. The ideology of neoliberal economics (also known as ‘globalisation’ or ‘global capitalism’ or the ‘New World Order’) has created a new intellectual, cultural and media milieu in which it’s virtually impossible for feminists to create any serious social dialogue about the meaning and implications of the traffic in women and girls. I will suggest that in order to renew a meaningful critique of the commodification of women and girls, we must rediscover a critique of commodification itself — of neoliberal economics in general, of global capitalism, and of the ‘consumer model’ of politics, life, and reality itself which is now firmly enthroned in academia, government, and business circles.”
— Prostitution for everyone: Feminism, globalisation, and the ‘sex’ industry’

Documentaire – Vrouwen tegen porno

Er was een interessante documentaire te zien donderdag op Nederland 2 en die is ook online te bekijken! De docu interviewt enkele feministes van de autonome anti-porno beweging van de jaren 1980 in Nederland. Er zijn ook een paar leuke beelden van protesten tegen een 24-uur-open pornocinema.

Voor meer over de strijd van feministes tegen pornografie: er is een tekstje op de blog hierover, en heel veel interessant materiaal van het stop porno cultuur congres van 2007 in de VS.

Feministisch anti-pornografie congres van 2007

In maart 2007 vond er in Wheelock College (Boston) een anti-pornografie congres plaats onder de titel “Pornography and Pop Culture: Re-framing Theory, Re-thinking Activism”. Daar kwamen honderden mensen samen en dat heeft de feministische beweging in de VS op dat vlak nieuw leven ingeblazen. Een deel van de presentaties is opgenomen, en enkele teksten zijn ook beschikbaar, er zitten een paar aanraders tussen:

Gail Dines

Dines is prof. Sociologie en Vrouwenstudies aan Wheelock College. Haar presentatie gaat over de beeldcultuur waarin we vandaag leven, de opkomst van pornomagazines, video en internet, welk effect die beelden hebben op ons en welke boodschap ze verspreiden. De audiokwaliteit is heel goed, ze is prima verstaanbaar en spreekt duidelijk Engels, handig voor anderstaligen:

Video: “Pornography and Pop Culture: Putting the Text in Context”

Robert Jensen

Jensen is prof. Journalistiek aan de University of Texas (Austin). Zijn presentatie gaat over de mannenkant van het verhaal: wat kunnen mannen doen, welke gevoelens spelen er mee en hoe kunnen we ook mannen overtuigen mee te doen met de strijd. Het is ook een heel persoonlijke presentatie geworden, waarin hij eerst kort spreekt over Andrea Dworkin, een van de meest invloedrijke en tevens meest gedemoniseerde radicaal-feministes uit de tweede golf. Andrea stierf in 2005 en heeft het congres helaas niet meer mee kunnen maken. Daarna spreekt hij over “echte” mannen, hun gevoelens, de keuzes waar ze voor staan en seksuale moraliteit.

Video: Real Men, Real Choices
Tekst: Real Men, Real Choices

Not For Sale – boekbespreking

Not For Sale – Feminists Resisting Prostitution and Pornography is een recent boek (2004) dat bijdragen verzamelt rond prostitutie, pornografie en mensenhandel.

Met artikels geschreven door bijna 30 feministes, profeministen en overlevers van prostitutienetwerken is dit de meest recente, meest radicale, heldere analyse van deze problematische fenomenen die voor veel feministes de focus vormen van hun strijd. Het boek is kritisch, diepgaand en heel leesbaar – geen modieus postmodern geleuter.

Een greep uit de artikels: Joe Parker maakt een duidelijke en zeer diepgaande analyse van hoe prostitutie werkt: hoe het hele systeem van pooiers en pornografen samenwerkt, welke verschillende soorten pooiers er zijn, hoe pooiers op zoek gaan naar vrouwen en meisjes om te misleiden en misbruiken.

Rebecca Whisnant geeft een goede inleiding over het probleem van hedendaagse pornografie, de basisconcepten en misvattingen. Ze bespreekt met cijfermateriaal de media-ontwikkeling van de laatste decennia, de gewelddadigheid achter de beelden, de discussie over vrije keuze, en wat we kunnen doen.

Stop de pornocultuur – deel I

Zoals een zombie in een slechte film duikt de pornocultuur steeds weer op, alsmaar stinkender en stinkender… Dit is het eerste deel, een korte inleiding over het probleem van de pornocultuur, in wat belooft een lange reeks te worden… Zie ook de andere delen in de reeks.

Zie ook het meer recente artikel De leugens van de pornocultuur.

De productie van pornografie

Het maken van pornografie zorgt voor veel geweld op vrouwen. Er zijn veel vrouwen, vaak ook minderjarigen, die gedwongen worden om deel te nemen aan die industrie. Er zijn veel vrouwen die eerst slachtoffer worden van mensenhandel en dan bijvoorbeeld in de prostitutie- en pornoindustrie terechtkomen.

We moeten ons de vraag stellen of een vrouw ooit wel volledig vrij kan kiezen voor deel te nemen in een dergelijke industrie. Gedwongen door het seksistische en kapitalistische systeem waarin we leven, zien veel vrouwen hun keuzes beperkt. Als ze al keuzes zien, en er niet gewoon in gedwongen worden door misbruik, foute partners en/of pooiers. Laten we zeggen dat die keuzevrijheid op zijn zachtst gezegd zwaar beperkt is. Dat wil zeggen dat een heleboel vrouwen onvrijwillig deelnemen aan die industrie. Dat wil zeggen dat een heleboel vrouwen eigenlijk verkracht worden, en die verkrachting wordt gefilmd, en die beelden gebruiken miljoenen mannen dan voor hun plezier.

“as Linda Marchiano said of Deep Throat, “every time someone watches that film, they are watching me being raped”” —Andrea Dworkin, Pornography: Men Possessing Women [5]