Het bedrieglijk vrijheidsfeminisme van Gwendolyn Rutten

door Ida Dequeecker

De discussie over een gelijk ouderschapsverlof voor beide partners is niet nieuw. De politieke proefballon van Gwendolyn Rutten is dat wel (DS 13/05/16). Zij is gewonnen voor de mogelijkheid om een deel van het moederschapsverlof, namelijk 5 weken, over beide partners te spreiden als deze dat willen. Wat is de draagwijdte van Gwendolyn Ruttens voorstel, gemeten aan haar argumenten, die ze overdekt met een doorzichtig laagje feministisch vernis?

Argument 1: Naar een gedeeld zorgpatroon

Pleidooi voor een oncool feminisme

– over de noodzaak van solidariteit –

Het f-woord is uit de gratie gevallen in populaire media en bij velen. De negatieve stereotypering van feministes is geslaagd: het woord ‘feministe’ roept associaties op als klagerig, preuts, overbodig, drammerig, ouderwets, BH-verbrandend, behaard en ga zo maar door. Hoewel veel mensen feministische ideeën of idealen hebben, zijn ze daarom toch weigerachtig zichzelf feministe te noemen. We zijn voor emancipatie, maar we noemen ons geen feministe. De definiëring van feminisme als ‘strijd voor de bevrijding van vrouwen als groep’ is al helemaal als oudbollig en afgedaan bestempeld, tot een prop gefrommeld en in de prullenmand gegooid – ook door feministes. Het is tegenwoordig niet hip om over feminisme te spreken, laat staan in strijdbare termen. We mogen niet meer zeggen dat vrouwen onderdrukt zijn. Dat er nog een strijd te voeren is. Want ‘mannen zijn ook onderdrukt’. En ‘we mogen vandaag de dag toch veel, als vrouw’. ‘Vrouwen krijgen kansen genoeg, ze moeten ze gewoon grijpen’. Ziehier een pleidooi voor een herpolitisering van het feminisme, voor een stevige ruk naar links in deze tijden van individualisme.

‘Feminisme’ onder het stof geraakt

Door de strijd van de vrouwenbewegingen in de eerste en tweede golf hebben we vandaag allerlei verworvenheden: vrouwen hebben stemrecht, abortus is niet meer onwettelijk, we kunnen uit werken gaan, een bankrekening openen, er is kinderopvang (zij het te weinig), er bestaan vluchthuizen (zij het tegen betaling), de nieuwe man helpt af en toe met de strijk, en ga zo maar door. Al deze realisaties van het feminisme worden tegenwoordig als vanzelfsprekend beschouwd. Het zijn geen strijdpunten meer. Wie nog meer rechten wil voor vrouwen als groep, is al gauw een doordramster en wil teveel. Vrouwen verdienen minder? Er is een ongelijke jobverdeling op de arbeidsmarkt? Vrouwen zijn oververtegenwoordigd in de armoede? En ondervertegenwoordigd op beslissingsniveau en in de publieke sfeer? Er is te weinig kinderopvang? Je moet betalen voor een vluchthuis? Een verkrachter wordt zelden of nooit veroordeeld? … “Niet mijn probleem: mijn leven is geregeld/gaat vlot/ik heb geen zorgen” en “Wie echt wil, zich inzet, kansen grijpt, kan een probleemloos leven hebben” zijn vaak gehoorde dooddoeners, die de nood aan gezamenlijk sociaal verzet van tafel schuiven.

Filmbespreking: “Too much pussy”, Emilie Jouvet (2010)

Too little feminism – sekspositivisme als wapen van het patriarchaat

Onder de schapenvacht van ‘a sex-positive feminist manifesto’ onthult zich een (expliciete) film die het label ‘feministisch’ onterecht claimt om aan de queer gebracht te worden. Seksuele bevrijding door het propageren van ordinariteit en stereotypen, niets nieuws onder de zon. De performsters, die zich ‘queer’ en ‘feministes’ noemen, wakkeren vrolijk het laaiende vreugdevuur der seksisme aan. Alhoewel, vrolijk… de één in de greep van de trieste troost van alcohol, de ander gebukt onder het gewicht van neerhalende maatschappelijke normen… De beschrijving van een handvol scènes uit de film spreekt voor zich. De schaarse momenten van diepgang en inzicht die de montage overleefden worden snel snel bedekt met de mantel der oppervlakkigheid – wellustig afgeworpen bij alweer een volgende plastic stripact. De film deed de drang ontstaan om “sekspositivisme is dodelijk” op een t-shirt te gaan sjabloneren.

Op het Queertopiafestival, waar ik deze film zag, werd ze als volgt aangekondigd (cf. de website van Jouvet ):

Pornocultuur deel 2 – Jennifer Lyon Bell in De Morgen

Zie ook het meer recente artikel De leugens van de pornocultuur.

De alomtegenwoordigheid van de pornocultuur vandaag drijft me echt de muren op van frustratie en verdriet, maar helaas kunnen we het onderwerp niet begraven. Zoals een zombie in een slechte film komt het steeds terug, alsmaar stinkender en stinkender…

Ik probeerde al een hele tijd te negeren dat er een soort onzalig Muriel Scherre / Goedele Liekens / Jennifer Lyon Bell zakenvrouwenverbond was ontstaan. Met meditatie of thee drinken kom je een heel eind, maar toen ik op een rustige zaterdagochtend in het park aan het ontbijten was met een medefeministe en de krant opensloeg, werd het me toch te gortig.

Om het met Melissa McEwan van Shakesville te zeggen: “I  write about the things I can’t not write about. If I wrote about all the examples of sexism I see every day, I’d never sleep.”

In onze fijne Belgische krant De Morgen zit sinds een tijdje een bijlage die DM Wax heet, met als subtitel “niet alleen voor vrouwen”. Die bijlage is altijd goed voor gruwel, van “sexy schaatssters in playboyoutfits die het helemaal voor zichzelf doen” tot scheldpartijen op die ene verdwaalde feministe die probeert pro-anorexia sites te doen verbieden. Kortom, feminisme nieuwe stijl. Fun feminisme: pornografie mag wel, maar praten over onderdrukking en geweld niet meer. En daarin past Jennifer Lyon Bell perfect: deze Amerikaanse pornomaakster komt opduiken in België en werd prompt geïnterviewd. Niet toevallig is ze bezig aan een nieuwe reeks pornofilms waarmee ze nu ook het seksleven van Belgen naar nieuwe dieptepunten zal leiden. Alle Belgen, ook de lesbiënnes die tot nu toe daarvan gespaard waren gebleven, want JLB werkt ook aan een reeks lesbische pornofilms. Dankuwel, ik vroeg me al af hoe ik er ooit achter moest komen wat ik in bed moest doen met mijn lesbische partner, nu ga ik het eindelijk weten.

Maar goed, over naar de feiten.

Het interview begint zoals het hoort: JLB zegt dat ze wel een feministe is, maar een “positieve feministe”. En daar hoef je niet lesbisch voor te zijn. Ok, goed dat dat opgeklaard is dan. Laten we ons snelsnel distantiëren van het lesbische gevaar. Ik bedoel, sommige van die vrouwen willen zelfs geen seks met mannen, komaan!

Verder in het interview:

“Maar je hebt wel iets tegen porno?

Helemaal niet. Ik wil gewoon betere porno, waar ik zelf ook iets aan heb.”

Het probleem met die zogenaamd feministische pornomaaksters is eigenlijk dat hun argumenten meestal zodanig kortzichtig zijn dat je er geregeld van van je stoel valt. De problemen met de pornoindustrie, bijvoorbeeld:

It’s a man’s world: James Brown, patriarchaat, en man-geïdentificeerde vrouwen

Af en toe zien we in een eerlijk moment het patriarchaat openhartig en duidelijk bezongen, zoals bijvoorbeeld in het lied It’s a man’s world van wijlen James Brown:

“You see, man made the cars to take us over the road
Man made the trains to carry heavy loads
Man made electric light to take us out of the dark
Man made the boat for the water, like Noah made the ark

This is a man’s, a man’s, a man’s world
But it wouldn’t be nothing, nothing without a woman or a girl”

Leuk, erg leuk ja. Even analyseren. Ten eerste zien we hier vormen van paternalisme, zogenaamd goedaardig seksisme, in. Je ziet dat in dit liedje duidelijk geclaimd wordt dat alle belangrijke verwezenlijkingen op onze planeet gebeurd zijn door mannen. Maar, haha, ze hebben toch nog een vrouw nodig, voor de noodzakelijke dosis affectie en om af en toe die prachtige verwezenlijkingen eens te stofzuigen.

Vrouwen hebben geen enkel werkelijk bestaan, het zijn slechts kartonnen achtergrondfiguren zonder agency. Ze zijn een reden voor mannen om te vechten, te werken, een extern iets dat hun leven zin moet geven.

Tuurlijk, zo’n bekende artiest, die zal misschien wel eens wat duetten hebben gezongen he? Ja hoor. Kijk maar eens naar deze, een duet met Joss Stone:

Wat is het toch met oude mannen en veel te jonge vrouwen?

Antifeminisme – wat is dat precies?

Op deze blog zijn we bezig met een reeks over antifeminisme – visies en denkbeelden die negatief zijn voor de feministische strijd. Voorlopig zijn er al teksten over islamofobie en racisme vermomd als feminisme, natuurlijk / biologisch denken, en recenter al twee delen van een uitgebreide kritiek op darwinistisch feminisme en evolutionaire psychologie. Er is ook een reeks over pornocultuur waarin uitgebreid wordt ingegaan op de nepbevrijding van pro-porno visies (deel 1, deel 2, deel 3).

Hoe definiëren we antifeminisme dan eigenlijk? Andrea Dworkin heeft, alweer, een bijzonder heldere definitie gegeven hierover:

“Antifeminism is a direct expression of misogyny: it is the political defense of woman hating. This is because feminism is the liberation movement of women. Antifeminism, in any of its political colorations, holds that the social and sexual condition of women essentially (one way or another) embodies the nature of women, that the way women are treated in sex and in society is congruent with what women are, that the fundamental relationship between men and women — in sex, in reproduction, in social hierarchy — is both necessary and inevitable. Antifeminism defends the conviction that the male abuse of women, especially in sex, has an implicit logic, one that no program of social justice can or should eliminate; that because the male use of women originates in the distinct and opposite natures of each which converge in what is called “sex,” women are not abused when used as women — but merely used for what they are by men as men.” — Andrea Dworkin, Right Wing Women

Met dank aan Twisty Faster van de blog I Blame The Patriarchy voor hiernaar te verwijzen.

Antifeminisme #2 – Islamofobie, racisme en de derde golf van Dirk Verhofstadt

In de reeks anti-feminisme gaan we een paar zogenaamd feministische visies op de maatschappij kritisch bekijken, visies die volgens ons eerder anti-feministisch zijn in plaats van het feminisme vooruithelpen.  In de eerste van de reeks keken we naar natuurlijk / biologisch denken, de tweede in de reeks is een vorm van nepfeminisme dat eigenlijk gewoon bestaat uit racisme, populisme en islamofobie. Een goed voorbeeld hiervan zijn allerlei uitingen van pakweg de VLD en het boek De derde feministische golf van Dirk Verhofstadt.

Islamofobie – de strijd om de stemmen

Om maar direct met het belangrijkste te beginnen: feminisme wordt vaak misbruikt door blanke carrièrejagende politici om te schieten op wat zij dan “de islam” noemen, daarmee proberend bij mensen een beeld op te roepen van een of andere mythische Achtergestelde Moslimfundamentalistische Schurkenstaat™ waarin alle vrouwen hoofddoeken dragen en alle mannen plannen smeden om Het Verlichte Westen™ te proberen binnenvallen (om een winstgevende handel in hoofddoeken op te zetten, wellicht).

Enkele jaren geleden werd het ook in België nog eens merkbaar: in de pers begonnen een hele hoop VLDers hun gal te spuien over “de islam”. Het was toch ongelofelijk dat er in deze tijden van verlichting nog zo’n achtergestelde landen bestonden, waar vrouwen onderdrukt werden door (blablabla). Hier in Het Verlichte Westen™ is dat natuurlijk allang niet meer, vrouwen mogen gewoon dragen wat ze willen (liefst een te kleine bikini), en meer van die flauwekul. Dit is eigenlijk een al vrij lang terugkerend thema, en sinds 11 september 2001 is het hek natuurlijk helemaal van de dam.

Intermezzo – het geheime meesterplan om goedkoop stemmen te halen

(1) Doe jezelf voor als een progressieve, geëmancipeerde politicus

(2) Speel op een anti-islam sentiment dat al heel lang geïnstalleerd is bij de bevolking

(3) Werp jezelf op als bevrijder der vrouwen, boegbeeld van het feminisme, stevige schouder onder de Westerse Verlichting, om op een zogenaamd progressieve manier een aanval te lanceren op Achtergestelde Moslimfundamentalistische Schurkenstaten™ – à la “ze mogen onze goeie democratische waarden hier nu niet komen verpesten, dat zien ze van hier!”

(4) scoor hiermee veel stemmen

(5) hoop dat niemand erachter komt dat je eigenlijk een droevig enggeestige racistische politicus bent die feminisme misbruikt om goedkoop te scoren

(6) achteraf kan je dan ook nog eens komen klagen dat “de burgers niet meer geloven in de politiek”, en dat kan je dan ook weer misbruiken (zoals in de irritante Burgermanifesten van Dirks iets bekendere broer Guy Verhofstadt).

Antifeminisme #1 – Over de fixatie op het “natuurlijke” en biologische

“There is a good principle, which has created order, light and man; and a bad principle, which has created chaos, darkness and woman.”—Pythagoras

“Feminism is a belief that although women and men are inherently of equal worth, most societies privilege men as a group. As a result, social movements are necessary to achieve political equality between women and men, with the understanding that gender always intersects with other social hierarchies.” –Estelle Freedman

Radicaal-feministes komen regelmatig in contact met mensen die een andere mening hebben, een andere visie op de wereld. Dat is heel leerrijk. Dat wil niet zeggen dat al die visies en meningen even veel waard zijn. Er zijn een heleboel visies en praktijken die ikzelf (nog) niet direct aanhang, maar die me wel heel interessant en nuttig lijken voor de wereld te veranderen. Er zijn ook andere visies op de werkelijkheid, waarvan ik denk dat ze problematisch zijn. Niet omdat ik er mee van mening verschil, maar omdat ik denk dat ze “fout” zijn, in die zin dat ze ons niet vooruit helpen. Ze helpen ons niet de wereld te veranderen, integendeel, ze praten de huidige gang van zaken goed.

Er is ongelijkheid in deze wereld, onderdrukking van allerlei groepen, seksueel geweld, partnergeweld, vrouwenhandel, prostitutie, racisme, economische uitbuiting… en de mensen die daar baat bij hebben, proberen anderen aan te praten dat die toestand moet blijven bestaan. Ze doen dat natuurlijk niet door daar eerlijk over te zijn: “ja, hallo, wij verdienen vet met wapenhandel/slavenhandel/prostitutie/scientology/onze schulden via de banken door de bevolking te laten betalen” maar door een mening te verzinnen die mensen wel aanvaarden: we zijn een bedreigde natie dus moeten we ons bewapenen en oorlog voeren tegen die “vreemdelingen” die erg toevallig gasleidingen of oliebronnen in handen hebben… Vanuit een dergelijke visie moeten racisme en seksisme ook blijven voortbestaan. (Waarom juist? Ah, voer voor nog een ander berichtje…)

Een van de grote en historisch gezien steeds terugkerende trucs van machthebbers is te grijpen naar een discours waarin de machtsongelijkheden in de wereld verklaard worden aan de hand van natuurlijke (biologische of evolutionaire) oorzaken. Kort intermezzo:

Trukendoos voor machthebbers – “Hoe verberg ik structurele onderdrukking?”

1. Doe alsof de machtsongelijkheid natuurlijk is – “mannen zijn jagers, vrouwen verzamelaars”

2. Zeg dat die machtsongelijkheid verklaard wordt door biologische factoren – “mannen hebben nu eenmaal meer testosteron en zijn daarom gewelddadiger, competitiever, daarom zijn mannen bedrijfsleiders en, euhm, gaan ze vaker over tot geweld”

3. Zeg dat die machtsongelijkheid eigenlijk gewenst is en positief – “iedereen doet waar die het beste in is – mannen in grote bedrijven leiden en president zijn en verkrachten (oei nee dat mocht niet gezegd worden), vrouwen in kinderen verzorgen en, euhm, make-up en emotionele toestanden”

4. Verzin een (nep)wetenschappelijke stroming om je argumenten wat kracht bij te zetten: sociaal darwinisme, sociobiologie, evolutionaire psychologie, darwinistisch feminisme… Vergeet erbij te vertellen dat je argumenten totaal niet logisch of consistent of wetenschappelijk zijn en dat je constant oorzaak-gevolg conclusies trekt waar die er niet zijn. (“Vrouwen dragen graag rood omdat ze vroeger bessen plukten, mannen kunnen beter kaartlezen omdat ze dat vroeger nodig hadden om die verdomde mammoeten te vinden als die weer eens verstoppertje aan het spelen waren”)

5. Zwijg als vermoord over de historische context of wetenschappelijke methodes die van al die verzinsels direct brandhout zouden maken – de favoriete kleuren van mannen/vrouwen zie je duidelijk veranderen doorheen de geschiedenis, het idee van vrouwelijke puurheid/mystiekheid is iets victoriaans, mannen en vrouwen gingen waarschijnlijk beiden op jacht in jager-verzamelaarsgroepen, er is geen oorzaak-gevolg conclusie te trekken uit geschiedenisfeiten van 50 000 jaar geleden en gedrag nu, mensen hebben wel degelijk nog een bewustzijn waarmee ze zelf ook eens wat keuzes kunnen maken ondanks biologische impulsen, etcetera.