Vrouwen in musea: Elles@Centrepompidou
Onlangs trokken Tikara en ik naar Parijs. Onze voornaamste reden, of excuus, om naar Parijs te reizen was de tentoonstelling Elles@Centrepompidou. Het gebeurt niet vaak dat je veel kunstenaressen bij elkaar in 1 museum ziet. Genderonevenwicht is gebruikelijk in de kunstwereld (net zoals in andere werelden): vooral mannelijke kunstenaars en vooral vrouwelijke naakten. Om dus ook eens wat hedendaagse kunst gemaakt door vrouwen te zien, in tegenstelling tot grotendeels mannelijke kunst die doorgaat als “gewoon, kunst”, moet je je reppen naar de zeldzame tentoonstellingen die enkel aan kunstenaressen gewijd zijn.
Elles@Centrepompidou was hier een voorbeeld van. Veel invloedrijke en bekende namen uit de hedendaagse kunstwereld waren er vertegenwoordigd: Pipilotti Rist (zie ook de affiche van de tentoonstelling), Louise Bourgeois, Barbara Kruger, Valie Export, Jenny Holzer, Marlene Dumas en ook werk van kunstenaressen waar ik nog niet eerder van had gehoord, maar waarvan ik blij ben dat ik ze nu heb leren kennen. Het geheel was erg overweldigend. Eigenlijk niet doenbaar op 1 dag. Overal om je heen trekken kunstwerken je blik, schreeuwen ze om aandacht. Je wil alles gezien hebben en niks missen, alles onthouden en niks vergeten. Gelukkig had ik een fototoestel bij en gelukkig is er een catalogus van de tentoonstelling, maar toch zijn foto’s van werken van zulk kaliber vaak niks vergeleken met de werken in levende lijve. Je moet er vlak voor kunnen staan, er rond kunnen wandelen, soms zelfs deel worden van het kunstwerk, om het echt te kunnen appreciëren en er volledig van te kunnen genieten.
Enkele kunstwerken die me zijn bijgebleven zijn de verschillende posters van the Guerrilla Girls, het geest-bruidsbeeld en de kleurige pop met krulspelden en schaamhaar van Niki De Saint-Falle, de “starification” fotoreeks van Hannah Wilke en het drieluik met filmpjes van vrouwen die alledaagse dingen doen in burka door de Iraanse kunstenares Ghazel. Niet alle werken zijn even aangenaam om naar te kijken zoals de video-installatie met een hoelahoep van prikkeldraad van Sigalit Landau. De poppeninstallatie van Annette Messager is op het tweede zicht ook lichtjes verontrustend. Maar hedendaagse kunst – zeker geëngageerde kunst – heeft dan ook zelden de bedoeling om “mooi” of “aangenaam” te zijn. Ook is dit een tentoonstelling met allerlei verschillende kunstenaressen. Dat is iets anders dan een tentoonstelling over feministische kunst, hoewel genderdimensies en feministische vraagstukken vaak aanwezig zijn in de getoonde werken. Naast beeldende kunst, videokunst en performances, toont Elles@Centrepompidou ook design en architectuur door vrouwelijke ontwerpers. Je zal dus altijd wel iets – of heel veel! – kunnen zien tussen de tentoongestelde werken in het Centre Pompidou dat je boeit of inspireert. De tentoonstelling loopt nog tot 21 februari 2011.
Onze boekenroute in Parijs
Omdat we dan toch in Parijs waren, konden we ineens ook wat andere plekjes bezoeken. Ik ben meestal maar gematigd enthousiast om typische toeristische trekpleisters te bekijken, al moet ik toegeven dat de Notre Dame ’s nachts wel bijzonder spookachtig mooi is. Maar die Notre Dame, daar kwamen we eerder toevallig op uit. Ze lag immers vlakbij Shakespeare & Co, de oudste Engelstalige boekhandel in Parijs. Deze winkel is een grote aanrader voor iedereen die van boeken houdt. Als het woord “gezellig” nog niet bestond in het Nederlands, dan moest het uitgevonden worden om de voorgevel en het interieur van Shakespeare & Co te beschrijven. Allemaal boeken op elkaar gepropt op scheve houten rekken tot aan het plafond, mensen ijverig bezig achter typemachines, luie oude zetels verscholen in enkele hoekjes om te lezen of even te bekomen, een zalige collectie tweede- en eerstehandsboeken en open tot 11u ’s avonds!
Doorgaan met het lezen van “Reisverslag: “elles” in Parijs” →
Posters spelen al decennia een belangrijke rol voor activisten. Vandaar dat enkelen van ons een aantal jaar geleden het initiatief The Feminist Poster Project oprichtten dat het maken, verspreiden en plakken van feministische posters stimuleert. Met behulp van posters worden namelijk politieke boodschappen de wereld in gestuurd die (zeker in de vorige eeuw) op weinig andere plaatsen te vinden waren.
In de vorige eeuwen – en waarschijnlijk nu nog – worden kunstenaressen geacht de regels, stijl, concepten en stromingen van hun blanke mannelijke collega’s te volgen. Als ze niet in het hokje van door mannen bepaalde kunst passen, worden ze niet aanvaard. Veel succesvolle kunstenaressen in de voorbije eeuwen slaagden er dan ook goed in om “mannelijke” kunst te maken. Daarvoor werden ze geprezen, want ja, “mannelijke” kunst was “echte” kunst (en werd/wordt gewoon “kunst” genoemd). Dit leidde ook tot vergissingen van kunsthistorici die de werken van deze kunstenaressen later toeschreven aan mannelijke tijdgenoten (zoals bij Judith Leyster, van wie eerst gedacht werd dat bepaalde van haar schilderijen van de hand van Frans Hals waren, eveneens actief in de 17de eeuw in Nederland).
De Tweede Sekse Voorbij 