Recensies: boeken over activisme, protest en het belang van community

Een van mijn nieuwjaarsresoluties (ik maak enkel leuke nieuwjaarsresoluties zoals veel creatieve dingen doen, want duh) was om minstens 20 boeken te lezen. Twintig lijkt misschien niet veel, zeker voor iemand als ik die veel boeken koopt, maar ik ben een trage/luie lezer en lees vooral zines. In het begin van het jaar wou ik focussen op boeken waaraan ik al eens begonnen was, soms lang geleden, en die maar half uitgelezen in mijn boekenkasten stonden. Later kwamen er ook weer verse boeken bij (kan-ik-echt-niks-aan-doen).

Dit zijn enkele van de boeken die ik dit jaar las, over activisme, protest en het belang van “community” voor een politieke beweging. Meer recensies over andere boeken die ik las in 2019 volgen nog…

Activisme met posters: van mei 68 tot The Guerrilla Girls

Er lopen momenteel twee interessante tentoonstellingen in Brussel waarin politieke posters centraal staan en Rebelsister ging een kijkje nemen…

Posters spelen al decennia een belangrijke rol voor activisten. Vandaar dat enkelen van ons een aantal jaar geleden het initiatief The Feminist Poster Project oprichtten dat het maken, verspreiden en plakken van feministische posters stimuleert. Met behulp van posters worden namelijk politieke boodschappen de wereld in gestuurd die (zeker in de vorige eeuw) op weinig andere plaatsen te vinden waren.

Zelfgemaakte alternatieve media als activisme: de rol van zines in feminisme

Zines hebben een lange traditie als rebelse en subversieve boekjes of magazines voor en door gemarginaliseerde groepen, met o.a. invloeden van dada, free press, poetry chapbooks, punk, tweede golf feminisme, anarchisme en science-fiction fanzines vanaf de jaren ’30. Ook al zijn zines gekopieerde papieren publicaties, toch worden ze nog steeds volop gemaakt in het digitale tijdperk waarin we nu leven. Ik interviewde recent een twintigtal zinemaak-st-ers voor onderzoek over zines en daaruit kwamen allerlei motivatieredenen waarom er vandaag de dag nog zulke boekjes worden gemaakt. Zowel het tactiele als het therapeutische van deze publicaties werden aangehaald en er werd de nadruk gelegd op hun activistisch potentieel. Maar waarom en op welke manier zijn zines dan nuttig voor activisme en meerbepaald feministisch activisme?

Throwback Thursday: Get off the internet!

Welkom bij Throwback Thursday, waarbij we op donderdagen telkens terugblikken naar oudere teksten op deze blog die nieuwe aandacht verdienen. We zitten ondertussen midden in een vierde feministische golf. Feminisme is terug zichtbaar en actief op straat, in de media, maar vooral online. Facebookdiscussiegroepen, blogs, tumblr pagina’s, tweets en hashtags, tonen dat feminisme actief en kicking is. Maar is internet”activisme” genoeg?

Get off the internet! – een oproep voor straatacties

This is repetitive
But nothing has changed […]
Where are my friends

Get off the Internet!
I’ll meet you in the street

– Le Tigre “Get off the internet”

A room of our own – Nood aan feministische ruimtes

“A woman must have money and a room of her own if she is to write fiction.” ― Virginia Woolf, A Room of One’s Own

“Feminists, women and transpeople must have rooms of their own if they are to start a revolution.” ― rebelsister, De Tweede Sekse Blog

bezettingsactie van Sisters Uncut in Londen

Een ruimte voor onszelf is o zo belangrijk. Virginia Woolf wist het al toen ze in haar boek A Room Of One’s Own schreef over het belang voor vrouwen om een eigen afgesloten werkkamer te hebben om zich te kunnen terug trekken en te kunnen denken, schrijven, creatief zijn… Maar zo’n ruimte is niet enkel nodig voor individuele vrouwen binnenshuis, maar ook collectief in de publieke ruimte: een eigen afgesloten feministische plek om ons terug te trekken met andere feministes, om vrij te kunnen denken en schrijven en acties voor te bereiden. Zulke ruimtes zijn ook nodig en nuttig om elkaar te ontmoeten en te weten dat we bestaan, andere feministes, activistes, outsiders, …

Wat verwacht een feministisch activist van een opleiding genderstudies?

In deze tekst ga ik enkel voor mezelf spreken: wat zou ik als activiste graag zien van een opleiding genderstudies.

Elk jaar met de Gentse groep FEL doen we een aprilgrap, waar altijd heel wat mensen intrappen hoe hard we ook overdrijven ;). De allereerste keer, zeven jaar geleden ondertussen, deden we dat samen met de Hasseltse Riotgrrrls. Er was toen geen opleiding genderstudies meer, die was afgeschaft maar is nu eindelijk terug. We hadden toen dit nieuws op 1 april:

Enkele jaren geleden werd de opleiding vrouwenstudies afgeschaft in Vlaanderen. Nu, dankzij de inspanningen van de academische gemeenschap en druk van buitenaf, heeft de minister opdracht gegeven aan docenten van de Universiteit Gent, Universiteit Antwerpen en Vrije Universiteit Brussel om opnieuw een programma samen te stellen, ditmaal onder de noemer van genderstudies. Het eerste voorstel van vakken/lessenrooster die de docenten vandaag, 1 april 2009, hebben overgemaakt aan de minister, vind  je hier:

Maandag	Dinsdag	Woensdag	Donderdag	Vrijdag
Cijfers – geweld, loonkloof, bezit	Radicaal-feministische theorie	Anarcha-feministische theorie	Womanist / zwart-feministische theorie	Intersectionaliteit: ras, klasse, sekse
Praktijkinfo: hoe organiseer ik betogingen	Feminisme & marxisme	Literatuur	Gevoelens & Poëzie	Media-analyse
Gastcollege: zine making	Workshop: omgaan met macht en machts-technieken tegengaan	Workshop: feministische menstruatie, DIY maandverband	Workgroup: Consciousness-raising	Workshop: seksualiteit
Practicum: zine making	Workshop: genderidentiteit en -expressie

Bij de volgende leesgroep kwam een nieuw lid opdagen, die dan erg teleurgesteld was dat het nieuws niet echt was – sorry J 🙂

Maar minder aprilgrap-gewijs, wat zou ik willen zien in een dergelijke opleiding.

Inspirerende feministische acties van vroeger en nu – deel 1

Wil je graag een feministische actie organiseren, maar ontbreekt het je aan ideeën? Hier enkele voorbeelden ter inspiratie om zelf iets op poten te zetten: 🙂

Pussy Riot ken je waarschijnlijk al, maar ze konden in dit lijstje niet ontbreken. Punkmuziek is hun actiemiddel, maar ze zien zichzelf eerder als activistes en kunstenaressen dan als muzikanten. Hun songteksten zijn heel politiek, feministisch en kritisch over het huidige regime in Rusland. Ze treden onaangekondigd en onaangevraagd op op publieke plaatsen en maken filmpjes van de optredens die ze op youtube plaatsen. Door hun kleurige jurkjes, kousen en bivakmutsen vallen ze op en trekken ze de aandacht. Die bivakmutsen dragen ook bij tot de anonimiteit van de leden van Pussy Riot. Niet alleen gaat de aandacht zo naar de groep en hun boodschap i.p.v. naar individuele leden, maar ook voor hun eigen veiligheid is dit noodzakelijk. Na de arrestaties, gevangenisstraf en nu gelukkig de vrijlating van 3 leden van Pussy Riot is duidelijk geworden waarom het zo belangrijk is/was om anoniem te blijven. De 3 zijn tot rebelse “sterren” van de westerse sensatiemedia gebombardeerd en riskeren verdere repressie in Rusland.

For women-only: waarom vrouwengroepen en vrouwenruimtes – feministisch organiseren deel 2

Dit is deel 2 van de rubriek feministisch organiseren. Deel 1 heet Weg met hiërarchieën! kan je hier lezen.

Sinds het begin van de feministische beweging hebben vrouwen zich apart georganiseerd. Ze hielden bijeenkomsten, startten organisaties en organiseerden activiteiten enkel voor vrouwen. Daarnaast waren er ook gemengde groepen, activiteiten en ruimtes. Ook vandaag bestaan beide nog. Maar meer dan ooit staan de feministische ruimtes, activiteiten en groepen enkel voor vrouwen onder druk. Deze tekst gaat over het hoe en waarom van vrouwenruimtes/groepen versus gemengde ruimtes/groepen.

Gender en vrouwen

Wanneer we het over vrouwenruimtes en vrouwengroepen hebben, moet er eerst gekeken worden naar wat een vrouw is, wie een vrouw is en wie niet. Dit is een moeilijke en complexe kwestie en ik ben er zelf nog niet uit. Ik heb wel vanalles gelezen, op blogs, in zines en boeken, en gesprekken gehad met andere (trans)feministes, bijgeleerd over verschillende visies op genderidentiteit, veel theorieën en ervaringen gehoord die nuttig en interessant zijn (en helaas ook een heleboel haatdragende onzin gezien op bepaalde transfobische blogs).

Tweede Sekse Blog Op Papier #2 in de maak!

Zoals je in onze oproep voor bijdragen al kon lezen, is er een nieuw blogzine in de maak! Aangezien we niet constant aan ons computerscherm gekluisterd willen zitten – maar wel willen informeren en geïnformeerd worden – publiceren we af en toe onze teksten in een zine, een zelfgemaakt low-budget boekje.

Het tweede nummer van De Tweede Sekse Blog Op Papier zal focussen op activisme en de feministische beweging. Je zal er tips in vinden voor feministische acties, we gaan na hoe en waarom je je op een basisdemocratische en feministische manier in groep kan organiseren, we kijken naar inspirerende voorbeelden van feministische acties en naar de zin en onzin van vrouwengroepen/vrouwenruimtes en we nemen tenslotte de huidige feministische beweging onder de loep. Zeker een handige publicatie als je zelf actief wil worden als feministe of een dosis verse inspiratie nodig hebt om je activisme verder te zetten!

Op zaterdag 12 april 2014 zal dit tweede nummer gepresenteerd worden op de Alternatieve Boekenbeurs in De Centrale in Gent op de stand van FEL. Kom gerust een kijkje nemen!

Get off the internet! – een oproep voor straatacties

This is repetitive
But nothing has changed […]
Where are my friends

Get off the Internet!
I’ll meet you in the street

– Le Tigre “Get off the internet”

Ik ben een kind van de computer- en internetgeneratie: opgegroeid met de eerste computerspelletjes, als tiener thuis een piepende inbelinternetverbinding, een wereld die opende dankzij e-mail, discussielijsten, messageboards en crappy geocities websites in html-code en nu blogs en facebook. Ik maak gretig gebruik van de grafische toepassingen die computers bieden, van de informatie die online beschikbaar is en van de communicatiemogelijkheden van het internet.

Als activiste en feministe is internet heel nuttig geweest voor mij. Ik maakte online kennis met andere feministes in binnen- en buitenland (eerst buitenland, hoewel ik op zoek was naar lokaler activisme), ontdekte fantastische creatieve en geëngageerde projecten, leerde bij over feminisme, anarchisme, zines, transgender, riot grrrl, ladyfest… Zonder internet was het veel moeilijker geweest om aan al die contacten en informatie te geraken. Niet onmogelijk, want vroegere generaties feministes slaagden hier ook in (via brieven, zines, flyers, nieuwsbrieven, telefoonnummers, vrouwenhuizen, muurkranten…), maar wel moeilijker.

De Tweede Sekse Op Papier #2 – bijdragen gezocht

Beste lezer,

De redactie van De Tweede Sekse zoekt momenteel (gast)bijdragen voor het tweede nummer van ons “blogzine”. Dat blogzine is de papieren versie van de blog met een selectie van artikels. Het eerste nummer van De Tweede Sekse Op Papier was een introductie met de eerste teksten die op de Tweede Sekse blog zijn verschenen. Meer info over het eerste nummer en hoe je het kan bestellen, vind je hier.

Vrijheid voor Pussy Riot!

Pussy Riot is een groep anonieme gemaskerde Russische riot grrrls die met hun punkoptredens op publieke plaatsen heel wat ophef hebben veroorzaakt. Ze hebben van de straat, winkeletalages, het Rode Plein en een orthodox-christelijke kathedraal hun podium gemaakt. En met het optreden op die laatste locatie waren de kerk en ook de politieke gezagsdragers – de teksten die ze zongen waren erg kritisch over Putin en zetten de “heilige maagd” aan om een feministe te worden – niet bepaald gelukkig. Het optreden leidde tot de arrestatie van drie van de vermoedelijke bandleden van Pussy Riot. De drie zitten nog steeds vast, ondanks solidariteitsacties in Rusland en de rest van de wereld.

Dit is een filmpje van het optreden van Pussy Riot in de kathedraal:

 

Feminisme zichtbaar maken – strategie deel 2

Feministische stemmen komen weinig aan bod in de media, op school leren we niet over de geschiedenis en filosofie van het feminisme en er worden krampachtige pogingen ondernomen om de feministische beweging (en andere radicale sociale bewegingen) te marginaliseren. De backlash tegen het feminisme, zoals beschreven in Susan Faludi’s boek Backlash, drukt een bepaalde patriarchale conservatieve agenda door die de belangen van vrouwen schaadt. Antifeministische boeken worden in de schijnwerpers gezet, een kritische blik wordt genegeerd, het belang van feminisme wordt systematisch onderschat en de problemen waarmee vrouwen worstelen worden ofwel verzwegen ofwel foutief toegewezen aan feministische verworvenheden. Er is met andere woorden te weinig aandacht voor feminisme en te weinig kennis over feminisme. We moeten feminisme terug zichtbaar maken.

Feminisme is nodig, feminisme is leuk en feminisme is alive & kicking. Dit moet alleen maar wat meer in de kijker gezet worden. Ook al staan velen achter feministische standpunten, toch is er weinig gekend over het feminisme en worden er misverstanden en onjuistheden verspreid. Zie het boek Reclaiming the F-Word van Catherine Redfern en Kristin Aune. Feminisme (onze eisen, onze verwezenlijkingen, onze theorieën, onze geschiedenis…) wordt in onze maatschappij onzichtbaar gemaakt, verzwegen en vervormd. Wachten tot de media veranderen, wachten tot de scholen progressiever worden, wachten tot het wereldbeeld positief evolueert, dat kan nog lang duren als we zelf niets ondernemen. Feminisme is altijd een strijd geweest, omdat dat nodig was. Braaf en geduldig afwachten leidt tot niets. Bewustmaking en actie is belangrijk, als we willen dat er iets met onze eisen, ideeën en theorieën gedaan wordt. De stem van het feminisme kan luid klinken, als we samen roepen.

Als paddenstoelen uit de grond: overal feminisme!

Oproep: feministes gezocht!

De Tweede Sekse blog wil de mogelijkheid bieden om zoekertjes door te sturen voor de start of steun van feministische groepen en projecten. We zullen deze oproepjes op onze blog bundelen om feministische initiatieven en activistes te ondersteunen. Ben je op zoek naar een feministische organisatie waar je woont om je je bij aan te sluiten? Zoek je medefeministes om een nieuwe actiegroep of ander project op te richten? Mail ons je zoekertje!

Laat ons weten:

• wat je zoekt (bv schrijfsters, actiegroep…)
• wat je zou willen doen (feministische posters ontwerpen, straatacties organiseren, leesgroepje oprichten…)
• waar (je gemeente/regio, zowel België als Nederland)
• en wat je e-mailadres is (als je liever niet wil dat je e-mailadres hier gepubliceerd wordt, dan kunnen reacties naar de Tweede Sekse gemaild worden en sturen wij ze door naar jou)

Contacteer ons op tweedesekse@gmail.com of reageer onderaan op dit artikel.

Enkele bestaande actieve feministische autonome groepen en projecten:

Als je in de buurt woont van deze feministische groepen, contacteer hen, word actief en sluit je bij hen aan!

Reclaim the Media! deel 3 – feministisch media-activisme

In deel 1 van de reeks Reclaim The Media kaartte ik het seksisme aan in de beelden en boodschappen van (mainstream) media, films en reclame. Deel 2 behandelde het seksisme dat kan voorkomen op de werkvloer in mediaorganisaties en -redacties en hun vaak hiërarchische en weinig democratische karakter. Feministes willen een einde maken aan seksisme, uitsluiting en onderdrukking. Maar hoe stoppen we het seksisme in de media? Wat kunnen we zelf hieraan doen? Er zijn verschillende strategieën om actie te ondernemen tegen seksistische media:

1. bewustwording, sensibilisering en media-educatie
2. protesteren en kritiek geven op bestaande mainstream media van buitenaf
3. bestaande mainstream media veranderen van binnenin
4. eigen media maken

Media-educatie

Bij de eerste strategie wordt er geconstateerd dat er problemen zijn met de media-inhoud en dat altijd die niet zo in een-twee-drie te veranderen is. Daarom wordt er in plaats van in te grijpen in de media-productie, gezorgd dat het “publiek” bewust wordt van de problemen in de media-inhoud, -financiering en -productie. Ze worden gesensibiliseerd en aangeleerd om kritisch te kijken naar media. Je kan dan bijvoorbeeld met een “genderbril” kijken en ontdekken hoe het genderevenwicht in nieuwsberichten, films, soaps, etc helemaal scheef zit, of tot het besef komen dat mediaberichten altijd subjectief zijn.

Aankondigingen van enkele interessante activiteiten

 

Leuke feministische dingen om alvast in je agenda te noteren en naartoe te gaan:

• Dykes N Grrrls
  23 sep 2011
  Regenbooghuis, Brussel
  website
  
• Slutwalk
  25 sep 2011
  vertrek aan Noord station, Brussel
  website
• Elles Tournent – Dames Draaien filmfestival
  29 sep – 2 okt 2011
  Botanique, Brussel
  website
• Queer Kafee
  1 okt 2011
  Globetrotter, Gent
  website
• Zine Fest Gent
  15 okt – 16 okt 2011
  DOK, Gent
  website
• Dag van het Socialisme (1 werkgroep gaat over feminisme)
  29 okt 2011
  Vooruit, Gent
  website
• Vrouwendag
  11 nov 2011
  Leuven
  website
• Hexennacht
  25 nov 2011
  Gent
  website

Als je van andere interessante feministische activiteiten weet, zet ze hieronder in een comment!

 

DIY: Hoe maak je een feministisch zine?

Wat is een zine?

Een zine is een zelfgemaakt en zelf uitgegeven magazine, stripverhaal of boekje. Je kan er vanalles in schrijven en/of tekenen – je hebt volledige inhoudelijke en vormelijke vrijheid. Meestal worden zines geruild, gratis weggegeven of aan kopiekosten verkocht. Feministische zines worden soms ook grrrlzines of femzines genoemd. Zines bestaan al vele decennia, maar vooral vanaf de jaren ’90 zijn vrouwen massaal begonnen met zines schrijven en publiceren.

Zinesters (= schrijversters van zines) moedigen hun lezeressen aan om zelf zines te maken of bijdragen op te sturen naar bestaande zines. Regelmatig vind je tips om zelf aan een zine te beginnen in deze zelfgemaakte alternatieve publicaties. Het gaat dus niet enkel om consumeren of passief lezen, maar vooral om creëren en actief bijdragen aan de zinecultuur. Dat is ook waar DIY – do it yourself – voor staat: vind je de bestaande media te commercieel, saai, rechts of seksistisch? Doe het zelf! Maak je eigen magazine!

Naast de boekjes zelf, maken of organiseren zinesters workshops (weeral om anderen aan te moedigen om zelf creatief aan de slag te gaan), tentoonstellingen, zinebeurzen en -festivals, zinebibliotheken, online archieven (met printbare zines gescand in pdf-formaat), zinedistro’s (DIY projecten om zines te distribueren en verkopen), boeken over zines, etc.

Waarom als feministe een zine maken?

Zines zijn een bruikbaar medium voor feministes omdat ze makkelijk, snel en goedkoop te maken zijn (alleen of samen met anderen), ze daarom ook telkens weer door anderen gekopieerd en verspreid kunnen worden, je je creatief kan uitleven met het maken van een zine, je je gedachtes en ervaringen met anderen kan delen en je je feministische ideeën ermee kan verspreiden. Je hebt weinig of geen technische kennis nodig (bv over het maken van een website of het layouten van een professionele publicatie), je hebt zelfs geen computer nodig (hoewel je er wel gebruik van kan maken). Bovendien, omdat zines zelfgemaakte papieren boekjes zijn, zijn ze veel aangenamer om in te lezen dan teksten op een computerscherm. Ook appreciëren lezeressen de creativiteit en persoonlijkheid die zines uitstralen. Het is minder een massamedium (hoewel ze wel in grote oplages gekopieerd en verspreid kunnen worden) en dus wanneer je een zine in je postbus krijgt, lijkt het eerder of het een cadeautje is speciaal voor jou gemaakt.