Racisme op Summer of Love

Foto gebruikt zonder toestemming en voorzien van islamofoob commentaar

Enkele weken geleden bezocht ik, terug van vakantie, de tentoonstelling « Summer of Love » (Fort Napoleon Oostende). Ik was vooral benieuwd naar de foto van Gert Jochems die hij nam van BOEH!, Baas over eigen Hoofd, als tegenhanger van de bekende iconische “Baas in Eigen Buik” foto uit 1970 (het opzet van de tentoonstelling).

Wij gaven Gert Jochems geen toestemming deze foto te gebruiken, en al helemaal niet met zijn problematische commentaar erbij. De combinatie van die twee wist elk spoor uit van BOEH! als feministische actiegroep.

“Een babyborrel bij BOEH, baas over eigen hoofd” is de eerste zin van dat commentaar en meteen de laatste vermelding van BOEH.

Jochems was aanwezig op die babyborrel, maar niet als gast en evenmin als huisfotograaf. Hij was daar omdat wij tegemoet waren gekomen aan zijn aandringen op een GROEPSFOTO binnen het bestek van zijn heel korte deadline, met de AFSPRAAK dat hij geen foto’s zou gebruiken zonder onze toestemming.

Zijn foto werd geen GROEPSFOTO! Hij opteerde voor een intimistisch portret, dat hij maakte op de babyborrel uiteraard, en hij liet het ons weten daags voor zijn deadline. Ons protest legde hij naast zich neer. Eerste voldongen feit.

Zijn artdirector, Jan Desloover, zette ons vervolgens een tweede maal op dezelfde manier voor een voldongen feit. Daags voor de opening van de tentoonstelling liet hij ons per email weten dat de foto van Jochems toch zou hangen zonder onze toelating vermits hij zich aan de afspraken had gehouden (!?).

Uiteraard kan BOEH die beslissing betwisten en klacht neerleggen en gelijk halen op de koop toe. Maar die heren kunstenaars weten verduiveld goed dat eens die foto hangt, de kans heel groot is dat ze het einde van de tentoonstelling wel haalt terwijl de procedure loopt. Met andere woorden ze halen met die deadline truuk hun slag thuis! En to add insult to injury zoals de Engelsen dat zo mooi formuleren stellen ze een manifeste aanfluiting van deontologie voor als deontologisch handelen. Het is een perfect voorbeeld van wat feministen benoemen als “wit mannelijk privilege”. Maar het feit blijft: zonder onze toestemming een foto plaatsen en gemaakte afspraken verbreken is niet acceptabel.

En dan de commentaar van Jochems. Hij wijzigde de tekst niet, hoewel we hem erop hadden gewezen dat hij paternalistisch en essentialistisch was en een verbeelde wij-zij tegenstelling construeerde. Daar hield hij ook geen rekening mee. Voor alle duidelijk citeren we hier de volledige tekst.

“Hoboken, 26/05/2017. Een babyborrel bij BOEH, baas over eigen hoofd. Een tiental dames zitten aan tafel buiten, onder een parasol, de zon schijnt heftig. De tafel staat vol met hapjes en drankjes, allemaal met een verschillende kleur, prachtig om te zien. In de vooravond gaan ze binnen aan tafel zitten, voor de echte maaltijd. Barbecue. Was het gezellig tussen de dames? Heel zeker. Werd er veel gekletst zoals vrouwen dat soms wel eens durven doen? Helemaal niet. Slechts één onderwerp, van begin tot einde: politiek-vanuit-het-standpunt-van-een-vrouw-met-hoofddoek. Op geen enkel ogenblik waren de dames het oneens met elkaar. En wat vond ik er van, een Vlaamse, blanke man van middelbare leeftijd? Toch wel wat geschrokken van de manier waarop zij, als moslima, onze Vlaamse samenleving beleven. Best heftig. Maar, echt waar, ik vond het allemaal heerlijke, sympathieke, lieve en sterke dames.”

Bekijken we het nu eens van onze kant.

“Vlaamse blanke man van middelbare leeftijd geeft eigenzinnige duiding bij vreemde vrouwentaferelen” zou de titel van Jochems commentaartje kunnen zijn. Overtrokken ironie? Wellicht, maar wat hij schreef heeft niets met de werkelijkheid te maken en is ontsproten aan paternalistische, seksistische en islamofobe fantasmen.

Volgens Jochems was er op die babyborrel maar één gespreksonderwerp van begin tot einde: “politiek-vanuit-het-standpunt-van-een-vrouw-met-hoofddoek.” Hij schrijft: “Op geen enkel ogenblik waren de dames het oneens met elkaar”. Het lijkt alsof hij een bijeenkomst bijwoonde van een beetje fanatieke geïndoctrineerde vrouwen-met-hoofddoek. Terwijl we een geanimeerd intelligent gezelschap waren van individuele feministische vrouwen met diverse culturele achtergronden en verschillende geloofsovertuigingen waarvan een aantal een hoofddoek droegen en evenveel niet – hoe erg is het dat we dit moeten benadrukken – verwikkeld in rijkgeschakeerde discussies.

Jochems trekt de logica van zijn enge verhaal over zijn verbeelde samenkomst van vrouwen-met-hoofddoek door met de suggestie dat ze onvlaams zijn en dat er van hen een potentieel gevaar uitgaat. Zo interpreteren wij toch zijn oprispingetje van hoe hij, als “Vlaamse blanke man” “toch wel wat geschrokken (is) van de manier waarop zij, als moslima, onze Vlaamse samenleving beleven.” (onze nadruk) Hij vindt het zelfs “Best heftig”. Wellicht refereert hij naar gespreksthema’s als racisme, seksisme en discriminatie. Vinden wij Belgische vrouwen die in Vlaanderen wonen en werken ook best heftig.

Maar geschrokken of niet Jochems eindigt met verzoenende (lekker paternalistische) woordjes: “echt waar, ik vond het allemaal heerlijke, sympathieke, lieve en sterke dames”, die ook niet zomaar kletsen “zoals vrouwen dat soms wel eens durven doen”. “Vlaamse blanke man deelt goede en slechte cliché punten uit”, zou de ondertitel van zijn stukje kunnen zijn.

In zo’n 10 lijnen slaagt Jochems erin BOEH! – een diverse en feministische actiegroep die opkomt voor het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen, zoals Dolle Mina vroeger deed met “Baas in eigen Buik” – te herleiden tot het vervormde clichébeeld dat hij als “Vlaamse blanke man” ervan heeft. Geen mens die het verband begrijpt tussen zijn foto en commentaar en de iconische foto van 1970.

De naam van de actiegroep BOEH! is bewust gekozen naar analogie met de actieslogan Baas in eigen Buik. Dat is de reden waarom wij enthousiast met Jochems in zee gingen voor een GROEPSFOTO. Dat hadden we beter niet gedaan.

Ida Dequeecker

Namens BOEH!