Evie Embrechts
Zie ook: de terugblik en vooruitblik van vorig jaar (2015-2016).
2016 werd door veel mensen gezien als een absoluut lullig jaar. Een jaar waarin opnieuw duidelijk werd dat de machthebbers van deze wereld hun hand niet omdraaien voor een oorlog of twee – drie. Aleppo, Brexit, Trump… en de blijvende moord op de vluchtelingen die Europa proberen bereiken. De Europese regeringen zijn en blijven schuldig aan massamoorden.
Er zijn ook een boel goeie muzikanten gestorven, waaronder verschillende mannen die eerder kritisch omgingen met masculiniteit – iets wat we wel wat meer zouden kunnen gebruiken. In verder afschuwelijk nieuws werden Bart De Wever, Maggie De Block, Liesbeth Homans en Theo Francken in hun woning aangetroffen in goede gezondheid.
Op feministisch vlak zagen we twee heel gevaarlijke tendensen: de infiltratie van extreem-rechts in onze beweging en de verdere ideologische verflauwing die de deur openzet voor masculinisme – antifeministisch activisme van vrouwenhaters. De holebitransbeweging in vlaanderen was al deels ingepakt door de N-VA, nu is ook de vrouwenbeweging aan de beurt.
We zagen gelukkig ook het verzet groeien. Bijeenkomsten waar Theo Francken sprak werden verstoord, de eerste pantoffel werd gegooid, er kwamen meer protesten, betogingen en stakingen. Er was voor het eerst in jaren weer een feministische Take back the night, en er waren in verschillenden steden in België en Nederland boeiende discussies op boekvoorstellingen van het ook in 2016 verschenen boek Feminisme – een nieuw begin.
Politierepressie nam toe en heel wat vreedzame betogingen en wakes werden uit elkaar geklopt. Racisme en agressie neemt toe en blijft helaas ongestraft. Ook in de feministische beweging zijn we nog lang niet verlost van racisme.
1. Doorbraak van extreem-rechts
De doorbraak van extreem-rechts gaat niet om het aantal stemmen of postjes. Het gaat om een algemene verzakking van de publieke opinie, onbetwiste dominantie op tv kanalen en in kranten, gebrek aan weerwerk en protest en de vorming van een nieuw, rechts en racistisch eenheidsdenken als norm.
Het dossier van een Syrisch gezin dat recht heeft op asiel maar geweigerd wordt door Theo Francken werd al snel een symbooldossier. Door de N-VA ingezet om populistisch te scoren maar de essentie blijft: Francken had mensen kunnen redden uit een oorlog maar heeft dat niet gedaan. Integendeel, Francken doet enorm veel moeite om de gewone gang van zaken te blokkeren, gesteund door de N-VA die de advocaten beschuldigen en zelfs een steuncampagne opzetten die eigenlijk een racistische lastercampagne is.
De strijd rond dit dossier gaat om iets heel fundamenteels: de democratie van België. Niet dat daar veel van overschiet, maar na Trump en Brexit kunnen we alvast één les trekken: het kan altijd nog erger. Eén van die rechtsprincipes is dat niet één persoon (pakweg een minister) alles kan: wetten bedenken, negeren als ze hem niet uitkomen, uitvoeren waar hij zin in heeft, geen enkele manier om hem terug te roepen… Zogezegd overleeft een democratie met checks and balances, zeggen de liberalen toch, maar die checks zijn allang mee verdronken in het massagraf dat de Middellandse zee is geworden door de vluchtelingenpolitiek van het westen. Je krijgt in een kapitalistische nepdemocratie altijd dit fenomeen: je stemt een elite van mensen aan de macht die daarna zichzelf helpen, bonussen uitkeren, en wetten aanpassen in hun voordeel.
Theo Francken weigert zich als minister neer te leggen bij de beslissingen van de rechterlijke macht. Dat zou hem de kop moeten kosten als minister maar wie zou daarvoor moeten zorgen? De rest van de regering is even corrupt. Het is dus weer aan ons.
Het heersende concept van democratie is te verwaterd om te overleven. Om de vier jaar kiezen welke bende criminelen ons niet gaat vertegenwoordigen maar de sociale afbraak verderzetten, mensen opsluiten, mensen laten creperen in armoede, is een nutteloze bezigheid ook als je in principe wel voor een parlementaire democratie zou zijn.
We hebben dus iets anders nodig. Wat dan wel? Daarover gaat die bonte verzameling van mensenrechtenorganisaties, actiegroepen, linkse, anarchistische, antiracistische en feministische groepen. Een nieuwe wereld bedenken is nogal moeilijk. Een blauwdruk heeft niemand. Langs de andere kant is het moeilijk om het nog slechter te doen dan wat we vandaag hebben: het kapitalisme faalt elke dag. Met een aantal kleine ingrepen zouden we het leven in België en Nederland al enorm veel beter kunnen maken.
Het nieuwe fascisme
Zowel binnen het holebimilieu als binnen het feministische milieu kreeg ik het al aan de stok met mensen die per sé nog willen vasthouden aan het idee dat het Vlaams Belang dan wel racistisch en ondemocratisch is, maar dat de N-VA een democratische partij is als alle andere.
Een organisatie die fascistische campagnes op peil zet, een bevolking opzet tegen vluchtelingen, armen, advocaten, vakbonden; mensen opsluit en laat sterven… is dat nog een politieke partij of is dat een fascistisch apparaat? Economisch klopt het ook: de verdere uitbuiting van de werkende klasse botst op verzet en moet steeds hardhandiger gebeuren. De parallellen van vandaag met de jaren 1930 zijn duidelijk – je moet ze alleen durven zien.
De neiging is om in debatten de stempel fascisme te vermijden omdat er een inflatie van kan gebeuren: plots is iedereen die het niet met je eens is een fascist. Maar wat moet je doen als echte fascisten weer komen binnenwaaien. Durft niemand dat te zeggen uit schrik om de “verkeerde analyse” gemaakt te hebben? Er zijn ergere dingen dan het mis hebben zou ik denken.
En misschien hebben de critici gelijk: misschien is de N-VA wél een partij zoals alle andere… gezien die andere partijen eigenlijk verantwoordelijk zijn voor de huidige toestand, de neoliberale afbraak en de vluchtelingenpolitiek. De N-VA is het extremere kindje van de andere partijen.
Brengen andere politieke partijen de redding?
De N-VA was al langer aan de macht, maar dat is maar een deel van het probleem. De verrechtsing van de politiek waarneembaar in 2015 zette door in 2016, met alle – ja alle – politieke partijen in België die opschuiven naar rechts. Sp.a en Groen hangen nu standpunten aan waarvoor ze zichzelf in de gevangenis zouden hebben gegooid twintig jaar geleden. Over de PVDA ga ik het verder nog uitgebreid hebben.
Extreem-rechts is niet enkel de N-VA
Het probleem is niet enkel de N-VA. Het is een algemeen probleem van verrotting. De N-VA kan overal straffeloos propaganda verspreiden. De journalisten van vandaag, ook al levend in die uitgeholde nepdemocratie, moeten presteren. Kritische journalistiek vind je niet meer in de mainstream kranten en tv. De N-VA krijgt eigenlijk vrij spel om hun ideologie van haat door te duwen en te normaliseren.
Iedereen die protesteert wordt door diezelfde media zwartgemaakt. De vakbonden bijvoorbeeld, die langzaam – eindelijk! jeezesmina laten we het land plat leggen voor het te laat is aub – wakker lijken te worden, blijven gedemoniseerd in de pers. De advocaten die vluchtelingen verdedigen. De PVDA, omdat enkele machthebbers nu schrik hebben dat die door gaan breken.
De aanname dat België veel vluchtelingen opvangt is zowel onjuist als wijdverspreid. Het blijkt voor de verdeelde linkerzijde een moeilijke taak om dit waandenkbeeld te bestrijden.
De N-VA in de holebibeweging
De holebibeweging is zwaar overdreven verburgerlijkt. De wagens op kop van de de pride zijn banken, de N-VA doet gewoon mee. Niet alleen dat, de N-VA gooit met geld om zich sympathiek te maken. Onderzoek, beetje steunfondsen, wathandjes schudden hier en daar, reclame voor de N-VA in het tijdschrift Zizo van Cavaria… En het werkt. De gemiddelde homo of lesbienne is geen rebel meer maar laat alles rustig passeren.
Meer lezen hierover:
- I was not proud in the pride march van Po B. K. Lomami
- Seksueel geweld en de manipulatie van de N-VA
2. De feministische beweging
De N-VA dringt door in de feministische beweging
Ondanks de vele ongetwijfeld interessante posts in “Beslist Feminist”, rijst de vraag wat voor zin het heeft “feminisme” als dusdanig te populariseren met bijdragen van mensen als De Wever en Homans en anderen die een racistische en antisociale politiek voeren of voorstaan die vrouwen extra en specifiek treft zonder dat ze zelfs maar moeten uitleggen hoe ze dat feministisch kaderen?
– Ida Dequeecker, Liever lastig dan beslist feminist
Een groter probleem binnen de vrouwenbeweging is depolitisering: we zijn het gaandeweg vergeten om te denken in termen van macht in de samenleving, hoe die verdeeld is, of dat rechtvaardig is… Daardoor zijn we zwak geworden voor neoliberale visies op diversiteit. Diversiteit, dat is niet Bart De Wever… De N-VA is geen voorstander van werkelijke diversiteit, dat zou duidelijk moeten zijn. Een democratie moet beschermd worden tegen antidemocraten zoals de N-VA.
– Evie Embrechts, De Vrouwenraad en de N-VA: beslist feminist?
In het begin van 2016 schreven Ida Dequeecker en ik enkele kritische artikels over de N-VA… ik herinner me nog dat ik het verwijt kreeg er zwaar over te gaan toen ik Theo Francken extreem-rechts noemde. Ondertussen zijn de maskers gevallen. Francken is een man die duidelijk nergens om geeft behalve de N-VA verder doen surfen op de door henzelf aangekweekte golf van extreem-rechts populisme. Schandalig, ondemocratisch en onmenselijk.
Ik pleitte ook voor een einde aan de samenwerking tussen enkele delen van de vrouwenbeweging en de N-VA. Kort daarop lanceerde de Nederlandstalige Vrouwenraad hun nieuwe website beslistfeminist. Het eerste artikel dat ze promootten? Een tekst van Bart De Wever. Er volgde een reactie van Ida Dequeecker, van mezelf en luidkeels protest uit vele hoeken op sociale media, dat helaas door de leiding van de Vrouwenraad genegeerd werd. De nieuwe website haalde namelijk hoge cijfers en de N-VA deelt de subsidies uit. Dat is, in een notendop, exact hetzelfde mechanisme als bij kranten en tv: extreem-rechts verkoopt.
Het Vlaams Belang werd niet uitgenodigd om te schrijven voor de website beslistfeminist, de N-VA wel: het is dus een keuze. Een politieke keuze, en volgens mij een verkeerde keuze.
De N-VA misbruikt de vrouwenbeweging net zoals de holebibeweging, ze kopen onze inschikkelijkheid zodat ze door kunnen gaan met het onmenselijke neoliberale beleid dat ons allemaal kapot maakt. Wie denkt dat de N-VA het goed voorheeft met de vrouwenbeweging, dwaalt.
Dit verraad van een deel van de vrouwenbeweging komt op een moment dat er een stevige polarisatie plaatsvindt: de woorden en daden van onze extreem-rechtse regeringen worden steeds erger en het verzet organiseert zich; het wordt tijd om een kant te kiezen. De kant van de opkomst van extreem-rechts en de mensen die dat braafjes laten passeren met struisvogelpolitiek, versus de kant die verzet pleegt.
De vrouwenbeweging hoort bij de linkerzijde, bij die bonte coalitie van progressieve organisaties. Zo niet is de vrouwenbeweging nutteloos en zelfs negatief. Wij mogen ons niet laten inpakken door het racistisch en neoliberaal discours van de machthebbers. Feminisme mag niet dienen als excuus voor oorlog en haat.
Op dit vlak mag ik blij zijn dat er eindelijk terug verzet komt. Francken kreeg een pantoffel in zijn gezicht en verschillende bijeenkomsten werden verstoord door linkse activisten.
Hopelijk zien we in 2017 nog meer verzet opduiken tegen neoliberalisme en populisme. Als de regering crimineel is, is het onze plicht om verzet te plegen.
Meer lezen hierover:
- Antwoord aan feminisme-kaper Luckas Vander Taelen (Ida Dequeecker)
- Culturaliseren en cultuurverschillen (Ida Dequeecker)
- Feminisme en de constructie van dé gevaarlijke vluchteling (Ida Dequeecker, januari 2016)
- Feminisme in een rechts Europa – analyse & strategie (mei 2016)
- De Vrouwenraad en de N-VA – beslist feminist? (Evie Embrechts, mei 2016)
- Liever lastig dan beslist feminist (Ida Dequeecker, mei 2016)
- Seksueel geweld en de manipulatie van de N-VA
Take back the night
In 2016 vond voor het eerst sinds enkel jaren in Gent weer een take back the night plaats – een mooie, hoopgevende bijeenkomst. De plannen van de groep FEL zijn om dit elk jaar te herhalen.
Alle take back the night optochten die ik heb mogen meemaken waren geweldig en inspirerend, maar deze had iets nieuws: op het einde gingen we in een grote kring zitten, deden we de megafoon weg en begonnen we te vertellen. Consciousness raising. Mensen vertelden wat ze hadden meegemaakt. Wat ze voelden en dachten. Wie de dader was. We konden er voor elkaar zijn en werden een beetje meer familie.
Meer lezen hierover:
Fatphobia – dik zijn is politiek
Kruispuntdenken of intersectionaliteit, werken met meerdere onderdrukkingen, is van fundamenteel belang voor onze strijd. Het blijkt ook, jaar na jaar, een groot struikelblok op alle kruispunten: seksisme, racisme, transfobie, lichaamsdiscriminatie…
Veel mensen waren fan van de onlangs overleden Carrie Fischer, die als Leia Organa in de Star Wars films symbool stond voor verzet tegen een fascistisch regime maar ook persoonlijk veel aan activisme deed.
De omgang met verschillende lichamen en met dik zijn is volgens mij een enorm probleem zowel in de linkse als in de feministische beweging. Het wordt door weinigen aangekaart – als mooie uitzondering de groep FatPositivity te Brussel – en dikke mensen zijn nog voortdurend een bron van spot ofwel wordt er simplistisch over geschreven in termen van kapitalisme.
Vroeger gebruikte de linkerzijde het schrikbeeld van de dikke kapitalist die regeerde over de hongerige dunne arbeider – een analyse die wel eens opnieuw mag worden bekeken, maar het warm water moet niet opnieuw worden uitgevonden. Met veel inzicht, radicaliteit en wetenschap heeft de fat positive movement die analyse al lang gedaan. Rest nog ze verder te verspreiden.
De controle over lichamen – en vrouwenlichamen altijd nog een gradatie erger – is een fundamenteel onderdeel van het patriarchale systeem waarin we leven.
Feminisme – een nieuw begin
Hier wordt het even persoonlijk natuurlijk – 2016 zag ook de publicatie van mijn boek Feminisme – een nieuw begin en een reeks boekvoorstellingen doorheen België en Nederland. Die boekvoorstellingen namen meestal plaats in de vorm van een panel met een aantal spreeksters.
De boekvoorstellingen brachten heel wat interessante debatten met zich mee. Vanuit linkse kringen werd er met verstomming gereageerd op de verhalen van de infiltratie van de N-VA in holebi- en vrouwenbewegingen. De linkerzijde moet niet te trots zijn echter, zij hebben dan weer teveel last van irritante macho’s die op betogingen vrouwen lastigvallen. Links en feminisme moeten elkaar blijven opzoeken en versterken, dat is een absolute noodzaak. Het water is nog diep, decennia oude clichés blijven bestaan en bijvoorbeeld de enige overgebleven linkse partij in België, de PVDA/PTB, zet in Vlaanderen in 2018 bijna enkel mannelijke kopstukken bovenaan de kieslijsten. Maar 2018 is nog veraf.
Links moet zich nog héél erg heruitvinden om klaar te zijn voor de uitdagingen van vandaag. Er valt veel te leren uit antiracistische en feministische hoek, maar dat kunnen horen is vaak een moeilijke egoworsteling. Langs de andere kant moet de feministische beweging af van haar problematische associatie met extreem-rechts en het interne racisme.
Iets anders dat opviel op de boekvoorstellingen is dat, bij de steden waar het publiek eerder wit was, er discussies op een best hoog niveau konden plaatsvinden maar dat er altijd wel één iemand een racistische opmerking maakte. Het ging dan altijd over hoofddoeken en moslima’s. Positief was dan weer dat er ook vanuit de zaal kritisch op werd gereageerd.
Meer lezen hierover:
- Feminisme – een nieuw begin
- Stop nu met dat seksistisch gezeik op vakbondsbetogingen
- Fotoreportage boekvoorstelling in LeSpace te Brussel
3. De linkerzijde
Brexit en Trump
Dikke ruzie bij links rond brexit. Maar het leverde discussies en analyses op die belangrijk waren, fundamenteel belangrijk. De boodschap lijkt echter nog al te vaak miskend. Dit was een triomf van racisme.
Ik wil hier graag zeggen dat ik geen fan ben van de Europese Unie. Technisch ben ik dan ook voorstander van een linkse exit uit Europa, gezamenlijk van alle Europese landen, en de bouw van een solidair socialistisch Europa.
Maar dat is er niet vandaag. Deze brexit was rechts en racistisch. De analyses die we maken over gedupeerde armen die racistisch stemmen zijn verklaringen, geen excuses.
Hetzelfde geldt voor de verkiezing van Trump. Analyses toonden dat het witte mannen én vrouwen waren die zorgden voor zijn verkiezing. Andrea Dworkin schreef lang geleden al dat de allianties van witte mannen – de dominante groep – veranderen doorheen de tijd. Soms waren die allianties eerder met zwarte mannen, soms met witte vrouwen. Hier lijkt het duidelijk. Seksisme was er ook natuurlijk: Hillary Clinton kreeg heel wat over haar heen deze verkiezingen. Dat moeten we kunnen zeggen ook al zijn we hier totaal geen fan van Clinton. Seksisme en racisme blijven seksisme en racisme.
Meer lezen hierover:
- Links, rechts, fuck you: Brexit
- Hillary Clinton en feminisme (Ida Dequeecker, december 2016)
Links en feminisme
Komt de redding van de PVDA? Ida Dequeecker en ik schreven na onze deelname als onafhankelijken op de PVDA+ lijst in 2014 een uitgebreide evaluatie. Die was bedoeld als opbouwende kritiek maar daarmee omgaan bleek niet echt hun sterkste punt. Mijn voorspelling is dat over vijf jaar de PVDA even links is als de Sp.a vijf jaar geleden. Da’s niks om te vieren. “Noch Stalin noch Termont noch Tobback”, om het even cru te stellen.
Die verflauwing hoeft niet te gebeuren, dat is enkel wat er gebeurt als er geen grote veranderingen plaatsvinden. Alle kritiek in acht genomen zijn zij de meest linkse (minst rechtse) partij van betekenis in België momenteel. Ze doen hun werk zeer goed als het gaat over economie – de uitverkoop en de onmenselijke neoliberalisering aan de kaak stellen via dossiers en in het parlement.
Spijtig dan, dat ze absoluut geen intersectionele partij zijn. Groen bijvoorbeeld – waar ik geen fan van ben – doet het veel beter als het gaat over pariteit en vrouwen aan de macht. De lijsttrekkers van de pvda in 2018 zullen weer 95% mannen zijn – wat in de 21ste eeuw en met een heroplevende feministische beweging gewoon onaanvaardbaar is. Alle excuses daarvoor zijn precies dat, excuses. Wat is voor feministen en antiracisten het uiteindelijke nut van een partij van witte dominante mannen? De partij zit in een moeilijke spagaat: een aarzelend doorgezette vernieuwing, het aantrekken van veel nieuwe, ongevormde leden uit een neoliberale maatschappij die dan opgevoed moeten worden voor ze mogen wegen op besluitvorming, wat dan weer beschuldigingen van ondemocratisch organiseren teweeg brengt, tezelfdertijd zowel het vasthouden aan een eerder autoritaire manier van organiseren en een links populisme dat nefast is voor verdere ontwikkeling.
Tezelfdertijd wordt de PVDA nu heel sterk aangevallen vanuit de mainstream media en partijen. Eigenlijk is dat positief, dat wil zeggen dat ze schrik hebben. Zou de PVDA ooit een zweeppartij kunnen worden die andere partijen naar links trekt, zoals het Vlaams Blok dat zo effectief gedaan heeft ter rechterzijde? De toekomst zal het uitwijzen. Negatief aan die voortdurende kritiek is dan weer dan de rangen sluiten en dan ook opbouwende kritiek wordt afgeschoten met dezelfde reacties.
Er zijn ook andere mogelijkheden. Zoals Jan Blommaert enkele jaren geleden opperde, zou de vakbond politieke vertaling kunnen zoeken en zelf opkomen als arbeiderspartij. De vraag is wie binnen de hedendaagse vakbonden eigenlijk nog gelooft in arbeidersstrijd en overname van de productiemiddelen. Er zijn er nog, maar het is voorlopig nog een minderheid. Dat kan echter snel veranderen in crisistijden. En het zijn, op zijn minst, interessante tijden.
Meer lezen hierover:
- PVDA+ verkiezingen: feedback, samenwerking en suggesties (Ida Dequeecker & Evie Embrechts, juli 2014)
- Weg met de 20ste eeuw! Over ideologisch restafval door Anton Jaeger
De uitdaging van het verzet
We’ll be facing problems that have never arisen in the 200,000 years of human history. All of us will have to struggle hard to save the human species from a pretty grim fate.
– Noam Chomsky, speech about Trump Election (zie ook DWM)
Dit zijn gevaarlijke tijden. Dat wil niet zeggen dat er geen hoop is, er is hoop zolang we blijven vechten. Maar we moeten ons wel bewust zijn van het gevaar. Zaken als het terugkerend fascisme in Europa en in de VS zijn een bedreiging voor de wereld – het zijn de bommen van Europa en de VS die op Aleppo en andere steden vallen, en een oproep van Trump tot het terug aanscherpen van het nucleair arsenaal van de VS is een directe bedreiging voor de hele wereld.
Het verzet in Europa wacht een moeilijke taak: het is niet zo dat er één crimineel is die we dan kunnen aankaarten, berechten, zijn of haar ontslag eisen… nee, de regeringen van nagenoeg heel Europa zijn ultrarechts en corrupt. Hoe los je zoiets op? De regering doen vallen lijkt de enige oplossing. Een stevige uitdaging. Diezelfde regering beseft dat natuurlijk en probeert het stakingsrecht terug te dringen, ons binnen te houden en te criminaliseren. Daar ligt al een deel van ons strijdterrein.
Ik wens iedereen een mooi, gezond, scherp en revolutionair 2017. Ik wens alle mensen van goede wil een goede gezondheid en de kracht om de regering te doen vallen en stevige alternatieven op poten te zetten.
Zie ook: de terugblik en vooruitblik van vorig jaar (2015-2016).
Meer lezen
- De uitdagingen voor feminisme in 2016 (januari 2016)
- Het grote prostitutiedebat – verslag (Brenda Dekker, maart 2016)
- Feminisme in een rechts Europa – analyse & strategie (mei 2016)
- De Vrouwenraad en de N-VA – beslist feminist? (Evie Embrechts, mei 2016)
- Liever lastig dan beslist feminist (Ida Dequeecker, mei 2016)
- PVDA+ verkiezingen: feedback, samenwerking en suggesties (Ida Dequeecker & Evie Embrechts, juli 2014)
- Ruimte voor onze verhalen: dit was take back the night 2016
- Antwoord aan feminisme-kaper Luckas Vander Taelen (Ida Dequeecker)
- Culturaliseren en cultuurverschillen (Ida Dequeecker)
- Feminisme en de constructie van dé gevaarlijke vluchteling (Ida Dequeecker, januari 2016)
- Seksueel geweld en de manipulatie van de N-VA
De Tweede Sekse Voorbij 
Geef een reactie