Af en toe heb je wat ontspanning nodig in deze wereld vol miserie of heb je nood aan ergernissen van je af schrijven of aan gelijkgestemde visies lezen. Zelf vind ik in “zines”* een uitstekend medium om me uit te drukken, afleiding te vinden en steun te krijgen. Op druilerige dagen zoals vandaag zit ik liefst met een dekentje en warme chocorijstmelk in een zetel zines te lezen en/of te schrijven. 🙂
* Zines zijn zelfgemaakte en in eigen beheer uitgegeven magazines, strips of boekjes. Soms worden ze ook fanzines genoemd. Feministes maken gretig gebruik van dit goedkope en toegankelijke papieren medium om hun ideeën, verhalen, informatie en netwerken te verspreiden.
Tegenwoordig is er weer veel interesse voor zines wat ik natuurlijk aanmoedig, want zines zijn ideaal voor feministische informatieverspreiding en communicatie: goedkoop, iedereen kan makkelijk zelf een zine maken, veel creatieve mogelijkheden met vormgeving, handig om overal mee te nemen, lage drempel, alternatieve meningen, netwerk om zines te ruilen… Omdat het belangrijk is dat er goede informatie beschikbaar is over zines (met niet enkel focus op drempelverhogende hipster/arty zines waardoor het lijkt alsof zij zines hebben uitgevonden) wou ik een overzicht samenstellen van boeken over zines. Hieronder een lijst met boeken uit mijn boekenkast over zines of met veel info over zines. Velen zijn bestelbaar in kleine boekenwinkels (boycot amazon!) en anderen enkel tweedehands.
A Girl’s Guide to taking over the World: Writings from the Girl Zine Revolution:
Dit is het eerste boek dat ik kocht over zines, en dan nog wel over zines door meisjes/vrouwen/feministes/riot grrrls, met een titel die me meteen aansprak! Ik heb dit boek lang overal mee naartoe gesleurd. Het bestaat uit fragmenten uit grrrl zines uit de jaren ’90 die nu meestal niet meer vindbaar zijn (tenzij misschien in enkele zinebibliotheken in Amerika of als je heel veel geluk hebt). Dat maakt van dit boek een extra waardevolle schat.- Fanzines
Mooi uitgegeven koffietafelboek op groot formaat, samengesteld door Teal Triggs. Geeft een – soms warrig – overzicht van zines uit de vorige en deze eeuw. Toch zou ik dit boek niet meteen aanraden. Er is veel kritiek op omdat Triggs vaak geen of niet op voorhand toestemming vroeg aan de zinemakers voor de afbeeldingen in het boek en omdat er veel fouten in staan. Lees de kritieken hier, hier en hier. Er bestaan veel andere interessante boeken over zines, dus als je de keuze hebt, zou ik deze overslaan. 
Feminist Media: Participatory spaces, networks and cultural citizenship
Heel interessant lichtjes academisch boek, samengesteld door Elke Zobl en Ricarda Drüeke met bijdragen van verschillende onderzoeksters en activistes over allerlei vormen van media zoals animatiefilm, blogs, street-art en uiteraard zines! Elke Zobl was al gekend in het feministische zine milieu door de website Grrrl Zine Network en later ook Grassroots Feminism. Aanrader!
Girl Zines: Making media, doing feminism
Girl Zines begint heel interessant, met een ontstaansgeschiedenis en evolutie van (grrrl) zines die afwijkt van wat eerder verscheen (zie Notes from Underground) en daardoor een belangrijke bijdrage levert aan de geschiedschrijving van zines. De tweede helft van het boek is wel saaier postmodern academisch gefilosofeer. Toch een boeiende studie, vooral geschikt als je wat diepgravender onderzoek naar zines wil doen. Creatieve cover ook.
Girls ZINE:
Mooi gedrukt boek met interviews met zinemaaksters dat uitgegeven is in Japan en dus ook geschreven in het Japans. Dat betekent dat ik er noppes van begreep, maar gelukkig staan er meer prentjes dan tekst in. De zines die voorgesteld worden in het boek zijn eerder aan de arty kant, maar wel prachtig gemaakt en inspirerend. Allemaal zines gemaakt door vrouwen en meisjes.
How to publish a fanzine:
Het oudste zine-boek in m’n bezit. 🙂 Dit is een handleiding met tips om zines te maken, maar de info is vaak nogal verouderd. Wel heel interessant als historisch document. Geschreven door de maker van Factsheet Five, een invloedrijk reviewzine uit de jaren ’80 en ’90.
Lees een ander verslagje hier.
Make a zine!: When words and graphics collide
Ook al is dit een leuk en inspirerend boek waaruit zelfs ervaren zinesters veel kunnen leren, zou ik eerder voor Stolen Sharpie Revolution gaan aangezien de auteur Joe Biel van Make a Zine! (ook de baas van de uitgeverij Microcosm Publishing) nogal controversieel is…- Mouvements de Presse: des années 1970 à nos jours, des luttes féministes et lesbiennes
Dit boek gaat over allerlei zelfgepubliceerde magazines in de franstalige lesbisch-feministische beweging vanaf de jaren ’70 tot nu. Enkele zines die ze bespreken zijn: Scumgrrrls (uit België), La Choriza (Frankrijk) en Il Pleut des Gouines (Canada/Frankrijk). Boeiende collectie met veel afbeeldingen! 
Notes from Underground: Zines and the politics of alternative culture
Vermoedelijk het eerste boek met diepgravend onderzoek naar zines, hun relevantie en hun geschiedenis. Geschreven in 1997, in de naweeën van de grunge periode, wat een duidelijke invloed heeft op de inhoud. Enkele jaren geleden is het boek herwerkt, geupdate en opnieuw uitgegeven. Ik heb de eerste editie (?) en daarin is er veel aandacht voor sci-fi fanzines, punk fanzines, riot grrrl. Ik vermoed dat de latere druk ook ingaat op e-zines.- Queer-Feminist Punk: an anti-social theory
Academisch onderzoek naar queer-feministische punk als anti-sociale stroming (waarin zines een rol spelen). Ook al is dit boek gepubliceerd in Oostenrijk, toch gaat het over de Amerikaanse queer-feministische punk scene. Op zich jammer, want er is al veel geschreven over riot grrrl en queercore in Amerika en de Europese scene is nog niet echt bestudeerd. Toch biedt dit boek nieuwe inzichten en een enorm uitgebreide studie naar alle vormen van queer-feministische anti-racistische punk. Met de fantastische tekeningen van Cristy Road. - Riot Grrrl: Revolution girl-style now:
In dit boek staat maar één hoofdstuk over zines, maar het is wel superinteressant, geschreven door Red Chidgey die vroeger zelf zines maakte (we hebben nog zines geruild 🙂 ) en er nu onderzoek naar doet. Zines hebben voor de riot grrrl beweging vanaf de jaren ’90 een grote rol gespeeld en ik denk dat de invloed van riot grrrl er voor gezorgd heeft dat er nu nog zo’n bloeiende feministische zine scene bestaat. Achterin het boek staat een lijstje van jaren 2000 riot grrrl zines (uit Europa) waaronder Flapper Gathering uit België. - Stolen Sharpie Revolution: a DIY resource for zines and zine culture
Als je zelf zines wil maken, is dit kleine boekje een absolute aanrader, met allerlei tips over layout, distributie en andere bruikbare resources. Helemaal in knip-en-plak stijl gelayout. De schrijfster, Alex Wrekk, doet veel interessante zine-projecten: ze heeft o.a. de international zine month uitgevonden, organiseert het Portland Zine Symposium, schrijft het zine Brainscan, speelt in de band Copy Scams (die nummers over zines spelen)… 
The Riot Grrrl Collection:
Véééél afbeeldingen van riot grrrl zines en flyers. Om inspiratie op te doen en terug te blikken op feministische zines uit de jaren ’90. Er staat weinig uitleg bij over de riot grrrl beweging, dus daarvoor raadpleeg je best de boeken Riot Grrrl: Revoution Girl-Style Now of Girls to the Front: the True Story of the Riot Grrrl Revolution van Sara Marcus.
Zines! Vol. I:
Dit is een boek met interviews met zinesters gepubliceerd in 1996. Er bestaat ook een deel 2, maar deel 1 legt meer nadruk op riot grrrl/queercore zines zoals Fat Girl, Housewife Turned Assassin, Outpunk, Thrift Score en Meat Hook. Buiten de interviews vind je er ook nog een artikel in over de geschiedenis van zines, een hoop citaten en een adressenlijst. Dit boek zal iets moeilijker te vinden zijn, maar is de zoektocht waard voor een blik op jaren ’90 zines.
Hier staat nog een goede leeslijst (scroll naar beneden) en via een vriendin die haar thesis over zines schreef kreeg ik ook veel leestips. Dus nog veel te ontdekken!
Mijn huidige wishlist:
Book of zines (door Chip Rowe)- Whatcha Mean What’s a Zine? The art of making zines and mini-comics
- Zines (door Liz Farelly)
- Zine Scene: the do it yourself guide to zines (door Francesca Lia Block en Hillary Carlip)
- Behind the Zines: Self-Publishing Culture
- Queer Zines
De Tweede Sekse Voorbij 
1 Pingback