Vrouwen in musea: Elles@Centrepompidou

Onlangs trokken Tikara en ik naar Parijs. Onze voornaamste reden, of excuus, om naar Parijs te reizen was de tentoonstelling Elles@Centrepompidou. Het gebeurt niet vaak dat je veel kunstenaressen bij elkaar in 1 museum ziet. Genderonevenwicht is gebruikelijk in de kunstwereld (net zoals in andere werelden): vooral mannelijke kunstenaars en vooral vrouwelijke naakten. Om dus ook eens wat hedendaagse kunst gemaakt door vrouwen te zien, in tegenstelling tot grotendeels mannelijke kunst die doorgaat als “gewoon, kunst”, moet je je reppen naar de zeldzame tentoonstellingen die enkel aan kunstenaressen gewijd zijn.

Elles@Centrepompidou was hier een voorbeeld van. Veel invloedrijke en bekende namen uit de hedendaagse kunstwereld waren er vertegenwoordigd: Pipilotti Rist (zie ook de affiche van de tentoonstelling), Louise Bourgeois, Barbara Kruger, Valie Export, Jenny Holzer, Marlene Dumas en ook werk van kunstenaressen waar ik nog niet eerder van had gehoord, maar waarvan ik blij ben dat ik ze nu heb leren kennen. Het geheel was erg overweldigend. Eigenlijk niet doenbaar op 1 dag. Overal om je heen trekken kunstwerken je blik, schreeuwen ze om aandacht. Je wil alles gezien hebben en niks missen, alles onthouden en niks vergeten. Gelukkig had ik een fototoestel bij en gelukkig is er een catalogus van de tentoonstelling, maar toch zijn foto’s van werken van zulk kaliber vaak niks vergeleken met de werken in levende lijve. Je moet er vlak voor kunnen staan, er rond kunnen wandelen, soms zelfs deel worden van het kunstwerk, om het echt te kunnen appreciëren en er volledig van te kunnen genieten.

Enkele kunstwerken die me zijn bijgebleven zijn de verschillende posters van the Guerrilla Girls, het geest-bruidsbeeld en de kleurige pop met krulspelden en schaamhaar van Niki De Saint-Falle, de “starification” fotoreeks van Hannah Wilke en het drieluik met filmpjes van vrouwen die alledaagse dingen doen in burka door de Iraanse kunstenares Ghazel. Niet alle werken zijn even aangenaam om naar te kijken zoals de video-installatie met een hoelahoep van prikkeldraad van Sigalit Landau. De poppeninstallatie van Annette Messager is op het tweede zicht ook lichtjes verontrustend. Maar hedendaagse kunst – zeker geëngageerde kunst – heeft dan ook zelden de bedoeling om “mooi” of “aangenaam” te zijn. Ook is dit een tentoonstelling met allerlei verschillende kunstenaressen. Dat is iets anders dan een tentoonstelling over feministische kunst, hoewel genderdimensies en feministische vraagstukken vaak aanwezig zijn in de getoonde werken. Naast beeldende kunst, videokunst en performances, toont Elles@Centrepompidou ook design en architectuur door vrouwelijke ontwerpers. Je zal dus altijd wel iets – of heel veel! – kunnen zien tussen de tentoongestelde werken in het Centre Pompidou dat je boeit of inspireert. De tentoonstelling loopt nog tot 21 februari 2011.

Onze boekenroute in Parijs

Omdat we dan toch in Parijs waren, konden we ineens ook wat andere plekjes bezoeken. Ik ben meestal maar gematigd enthousiast om typische toeristische trekpleisters te bekijken, al moet ik toegeven dat de Notre Dame ’s nachts wel bijzonder spookachtig mooi is. Maar die Notre Dame, daar kwamen we eerder toevallig op uit. Ze lag immers vlakbij Shakespeare & Co, de oudste Engelstalige boekhandel in Parijs. Deze winkel is een grote aanrader voor iedereen die van boeken houdt. Als het woord “gezellig” nog niet bestond in het Nederlands, dan moest het uitgevonden worden om de voorgevel en het interieur van Shakespeare & Co te beschrijven. Allemaal boeken op elkaar gepropt op scheve houten rekken tot aan het plafond, mensen ijverig bezig achter typemachines, luie oude zetels verscholen in enkele hoekjes om te lezen of even te bekomen, een zalige collectie tweede- en eerstehandsboeken en open tot 11u ’s avonds!

Het werd eigenlijk een echte boekenvakantie, want ook 2 andere boekenwinkels stonden in ons DIY-reisgidsje: Tea & Tattered Pages en Violette & Co. De eigenares van Tea & Tattered Pages, ook een Engelstalige tweedehandsboekhandel, is een gepensioneerde professor. Zoals de naam van de winkel al aangeeft, kan je er naast boeken ook naartoe voor thee en gebak. Haar gingerbread smaakte naar meer – veel meer! Yum!

Violette & Co is een feministische, vrouwen- en holebitransboekhandel. Er vinden ook regelmatig tentoonstellingen plaats en je kan er naast boeken, strips en magazines, ook coole feministische T-shirts en hangertjes kopen. Die hangertjes hebben we niet aangeschaft, maar we zijn van plan om er zelf te maken. Er is ook nog een andere holebitransboekhandel in Parijs waar we helaas maar even konden binnenkijken wegens te veel honger die niet door papier en inkt gestild kon worden: Les Mots à la Bouche.

Elles font des BDs aussi

BDs, bandes dessinées, oftewel strips: zowel Frankrijk als België zijn er gekend voor. Hoewel vaak beweerd wordt dat de stripwereld (ook al) een mannenwereld is – tijd voor een take-over? – vinden wij strips door vrouwen doorgaans knapper, leuker en interessanter. Enkele favorieten: Dykes To Watch Out For en Fun Home door Alison Bechdel, Persepolis door Majane Satrapi, Meatcake en Gasoline door Dame Darcy, Hothead Paisan door Dianne DiMassa, Il Pleut Des Gouines door Coco Riot, De Maagd En De Neger van Judith Vanistendael, Pottenkijken door Vero Beauprez en zo kunnen we nog wel even doorgaan.

In Violette & Co hebben we de Parijse striptekenares Soizick Jaffre ontmoet. (Lees over onze ontmoeting ook op haar blog hier en hier). Ze vertelde over een queer universiteit in Marseille en we deelden ervaringen over feministische debatten, namen van striptekenaressen en leuke locaties in Parijs. Soizick maakt strips die ze zelf uitbrengt als zines onder de naam Saphisteries. Haar strips over vrouwen/lesbiënnes – mannen bestaan er nauwelijks – zijn zowel fantasierijk (ze doorbreken de enge vakjes van de klassieke stripwereld) als realistisch (met personages zoals jij en ik) en bovendien erg knap getekend. Momenteel zoekt ze creatieve feministes die bijdragen willen leveren voor het volgende nummer van haar zine.

(Nog) meer lezen

metrostation in Parijs genoemd naar de anarcha-feministe Louise Michel

– Een Engelstalig verslag van de tentoonstelling Elles@Centrepompidou kan je ook op The F-Word lezen.

– Deel 1 van Gender en kunst op deze blog biedt een introductie over de vergeten vrouwen in de kunst.

– Als je niet in Parijs geraakt om Elles@Centrepompidou te zien, kan je nog altijd de catalogus aanschaffen. Daarin staan ook enkele essays in verband met kunst, gender en feminisme. De officiële website van Elles@Centrepompidou is http://elles.centrepompidou.fr en hier staat ook veel nuttige info.

– Nog een catalogus van een tentoonstelling die plaatsvond in 2009 in Arnhem in Nederland is Rebelle: Art & Feminism 1969 – 2009. Ook daarin staan interessante essays over feministische kunst.