In de reeks anti-feminisme gaan we een paar zogenaamd feministische visies op de maatschappij kritisch bekijken, visies die volgens ons eerder anti-feministisch zijn in plaats van het feminisme vooruithelpen.  In de eerste van de reeks keken we naar natuurlijk / biologisch denken, de tweede in de reeks is een vorm van nepfeminisme dat eigenlijk gewoon bestaat uit racisme, populisme en islamofobie. Een goed voorbeeld hiervan zijn allerlei uitingen van pakweg de VLD en het boek De derde feministische golf van Dirk Verhofstadt.

Islamofobie – de strijd om de stemmen

Om maar direct met het belangrijkste te beginnen: feminisme wordt vaak misbruikt door blanke carrièrejagende politici om te schieten op wat zij dan “de islam” noemen, daarmee proberend bij mensen een beeld op te roepen van een of andere mythische Achtergestelde Moslimfundamentalistische Schurkenstaat™ waarin alle vrouwen hoofddoeken dragen en alle mannen plannen smeden om Het Verlichte Westen™ te proberen binnenvallen (om een winstgevende handel in hoofddoeken op te zetten, wellicht).

Enkele jaren geleden werd het ook in België nog eens merkbaar: in de pers begonnen een hele hoop VLDers hun gal te spuien over “de islam”. Het was toch ongelofelijk dat er in deze tijden van verlichting nog zo’n achtergestelde landen bestonden, waar vrouwen onderdrukt werden door (blablabla). Hier in Het Verlichte Westen™ is dat natuurlijk allang niet meer, vrouwen mogen gewoon dragen wat ze willen (liefst een te kleine bikini), en meer van die flauwekul. Dit is eigenlijk een al vrij lang terugkerend thema, en sinds 11 september 2001 is het hek natuurlijk helemaal van de dam.

Intermezzo – het geheime meesterplan om goedkoop stemmen te halen

(1) Doe jezelf voor als een progressieve, geëmancipeerde politicus

(2) Speel op een anti-islam sentiment dat al heel lang geïnstalleerd is bij de bevolking

(3) Werp jezelf op als bevrijder der vrouwen, boegbeeld van het feminisme, stevige schouder onder de Westerse Verlichting, om op een zogenaamd progressieve manier een aanval te lanceren op Achtergestelde Moslimfundamentalistische Schurkenstaten™ – à la “ze mogen onze goeie democratische waarden hier nu niet komen verpesten, dat zien ze van hier!”

(4) scoor hiermee veel stemmen

(5) hoop dat niemand erachter komt dat je eigenlijk een droevig enggeestige racistische politicus bent die feminisme misbruikt om goedkoop te scoren

(6) achteraf kan je dan ook nog eens komen klagen dat “de burgers niet meer geloven in de politiek”, en dat kan je dan ook weer misbruiken (zoals in de irritante Burgermanifesten van Dirks iets bekendere broer Guy Verhofstadt).

Waarom is dat nu flauwekul?

Ten eerste is het nogal grappig – en pijnlijk – dat mannen die nooit ofte nooit hun mond opendoen over serieus feminisme, en die we toch ook nog geen geweldige wetten of maatschappelijke veranderingen of wat dan ook voor vrouwen hebben zien voorstellen, plots keihard over vrouwenemancipatie komen roepen.

Ten tweede, en dit zou ik één van de basisfouten van klassiek liberalisme noemen, tonen ze een enorm geloof in vooruitgangsdenken. Nu geloof ik eerlijk gezegd niet dat iemand als Dirk Verhofstadt, die ik toch doenbaar intelligent inschat, werkelijk zelf gelooft dat Het Verlichte Westen™ zo vrij is van seksisme. Maar het komt hem wel goed uit om het zo voor te stellen.

Dat vooruitgangsdenken gaat als volgt: alle landen ter wereld evolueren, ze verbeteren (langzaam of met grote sprongen). Het Westen staat natuurlijk voor op de rest van de wereld (omdat we de rest geplunderd en geroofd hebben? – oeps). Enige onzin over de wonderen van de industrialisatie, emancipatie en de geglobaliseerde vrije markt volgt, en dan kijken we van onder onze hoofddoek en ja hoor, de rest van de wereld loopt achter. Maar, geen paniek, alles komt in orde: op termijn zullen alle andere landen ook Het Juk Van De Achterlijkheid van zich afwerpen en het westerse model overnemen: verstedelijking, stevige industriële ontwikkeling, meer geavanceerde infrastructuur, etc. Op termijn gaat de hele wereld dan in het Perfecte Eeuwige Model van de VrijeMarktDemocratie™ leven. Ja, behalve dat dat eigenlijk totaal niet overeenkomt met de werkelijke historische evolutie, dat de landen in deze wereld niet onafhankelijk zijn van elkaar en dat veel verwezenlijkingen van het westen er zijn gekomen door uitbuiting van andere landen. Er is een interessante theorie hierover die we hier niet gaan bespreken (deze tekst wordt sowieso al veel te lang) maar voor de liefhebbers: check de wereldsysteemtheorie van Immanuel Wallerstein.

Ten derde, en dit gaat ook nog uitvoerig aan bod komen in een volgend stuk over SexyFunFeminisme™, het is helaas grote nonsens dat vrouwen niet meer onderdrukt zijn in westerse landen. Om maar eens te citeren uit een flyer van de Gentse groep FEL:

“Er is dan wel legale gelijkheid maar in de praktijk is er nog steeds onderdrukking. Het fysiek en seksueel geweld op vrouwen is de laatste 20 jaar alleen maar gestegen, partnergeweld en vrouwenhandel zijn overal ter wereld een groot probleem. Vrouwen worden nog steeds als minderwaardig gezien vergeleken met mannen, minder capabel, minder serieus genomen (“ze is hysterisch, ze klaagt gewoon teveel”) en achtergezet als het gaat om machtsposities en zelfontplooiing.”

“In deze maatschappij is er een constante druk, vooral op vrouwen, om te conformeren aan onderdrukkende schoonheidsidealen. Vrouwen hebben minder toegang tot goede – en vooral goedbetaalde – jobs, verdienen vandaag nog altijd systematisch minder dan mannen en nemen het grootste deel van het huishouden en de zorgtaken op zich. Daarnaast zijn vrouwen vaak slachtoffers van de combinatie van seksisme en racisme of seksisme en homofobie. Bovendien staan allerlei reeds verworven rechten opnieuw onder druk. Of het nu gaat over hoofddoeken of over abortus, er wordt voortdurend over de hoofden van vrouwen heen beslist en gesproken; onze stemmen worden niet gehoord.” – FEL [1]

Westerse vrouwen zijn slaaf gemaakt van een massieve schoonheidsindustrie en een pornocultuur die de mainstream heeft overgenomen. Van ons wordt verwacht dat we net opgemaakte en onthaarde seksobjecten zijn, die liefst niet te veel zeggen en zeker niet slimmer mogen zijn dan de mannen rondom ons. Nog altijd ja. De cijfers van geweld op vrouwen zijn echt gruwelijk trouwens, maar daar wordt nauwelijks over gesproken en daarvoor zullen fijne liberale kerels als Dirk Verhofstadt en kompanen ook nooit op de barricades springen.

De onderdrukking heeft andere, specifieke vormen. Bijvoorbeeld kleding: je moet sexy, halfnaakt en onthaard over straat anders krijg je opmerkingen. En makeup natuurlijk. Een dikke laag op je gezicht, da’s ook een masker. Is onze echte huid niet goed genoeg? Stel je voor dat we zomaar over ons gezicht zouden kunnen wrijven zonder een dikke laag vuiligheid mee te hebben of te riskeren onze ogen niet meer open te krijgen zeg… En misselijke opmerkingen, en geweld, en jobs, en zorg, en een zwaar doorgedreven seksualisering die vroeger en vroeger begint en ons ziek en depressief maakt en zorgt voor eetstoornissen en…

Onlangs kwam Nawal El Saadawi (een heerlijk radicale feministe uit Egypte) spreken in Gent, ze vertelde een leuke anekdote: vooraan bij een van haar eerdere lezingen zat een vrouw met een hoofddoek, en daarnaast een vrouw die die eerste aanviel omdat een hoofddoek vrouwonderdrukkend is. Nawal zei tegen haar: “You have a postmodern veil, Makeup is a postmodern veil.” Helemaal mee eens. (link: een korte bespreking van Nawal’s standpunten door Anja Meulenbelt)

Rechtse tijdsgeest

Het is al een tijdje zo dat er een verrechtsing aan de gang is in Westerse landen. Er zijn eigenlijk geen linkse partijen meer, rechtse en populistische partijen hebben de macht en zijn al jaren bezig met verworvenheden terug te schroeven. Racisme, seksisme en populisme zijn overal in de media, een kritische stem is nauwelijks nog te horen.  Om de aandacht van de echte (veroorzakers van de) problemen af te leiden, wordt een oorlog tegen nepvijanden gestart. Boeken als The Clash of Civilizations van Samuel P. Huntington bijvoorbeeld, stellen de evolutie van de wereld voor alsof we afstormen op een legendarische oorlog van, komt ie weer, Het Verlichte Westen™ versus de Achtergestelde Moslimfundamentalistische Schurkenstaten™.

Jan Blommaert, auteur van o.a. “Ik stel vast – politiek taalgebruik, politieke vernieuwing en verrechtsing”[2], De Crisis van de democratie (2008) en mede-auteur van Populisme [3] heeft hier enkele degelijke analyses van gemaakt. Leuke, en leesbare boeken trouwens.

Mannen zeggen waarom

Op goeie dagen is het amusant te zien hoe mannen voor hun eigen bedoelingen het feminisme beginnen gebruiken. Op slechte dagen willen we met eieren gooien of de deur barricaderen. Een goed voorbeeld is Dirk Verhofstadt. Komende uit een partij die wel vaker ranzige standpunten aanhangt en probeert daar een positieve draai aan te geven, heeft hij in 2006 een boek uitgebracht, De derde feministische golf.

Ten eerste is het eigenlijk al vrij grof dat een man een boek met een dergelijke titel publiceert. Niet dat mannen geen feministische koers mogen varen, liefst wel natuurlijk, maar een klein beetje minder grootheidswaan zou wel mogen. Er zijn heel interessante bijdragen van mannen aan feminisme trouwens, bijvoorbeeld in het recente boek Not For Sale dat hier eerder besproken is, of Getting Off van Robert Jensen, of Refusing to be a Man e.a. van John Stoltenberg… Maar al die wél feministische bijdragen van mannen hebben een paar eigenschappen gemeen:

(1) De mannen voeren niet het hoge woord en proberen de agenda van het feminisme niet te bepalen

(2) De profeministische mannen schrijven vanuit een ander perspectief, niet ik-zal-t-hier-ne-keer-gaan-zeggen-zie maar ze schrijven vanuit hun persoonlijke ervaringen over delen van de feministische strijd die hun terrein zijn: bijvoorbeeld over de problemen met het concept “mannelijkheid”, wat het effect is van (gewelddadige) pornografie op mannen, hoe ze bij het feminisme beland zijn en hoe hen dat veranderd heeft, de link met oorlog, racisme, mensenrechten…

(3) Ze lijken alvast niet zo simplistisch feminisme te misbruiken voor hun eigen agenda. John Stoltenberg was een partner van Andrea Dworkin en hielp haar mee haar radicale strijd voeren, Robert Jensen heeft al letterlijk gezegd dat hij graag “tweede viool speelt” voor Gail Dines, prof in media-analyse en een van de boegbeelden van de nieuwe anti-pornografie beweging.

Om dit punt nog even duidelijk te stellen:

(1) feminisme is een strijd voor de bevrijding van vrouwen, alle vrouwen, uit hun onderdrukte positie. Het is een verzetsbeweging die tot doel heeft een onderdrukkend systeem, het patriarchaat, omver te werpen.

(2) mannen zijn welkom als bondgenoten maar niet als leiders van de beweging. Is er iemand die zich kan voorstellen dat ik als blanke feministe een Black Panther groep zou oprichten? Belachelijk idee? Yep. Het is de bedoeling dat de onderdrukte groep van vrouwen zelf opstaat, zich organiseert en allianties sluit met mannengroepen of gemengde organisaties die hun strijd steunen maar niet overnemen.

Ok. En waar gaat dat vervelende boek dan over?

Islamofobie natuurlijk, of wat dacht je. Een reactie op zijn boek van Els Flour van het Vrouwen Overleg Komitee:

“Maar complexiteit binnenbrengen in het debat betekent onder meer erkennen dat partnergeweld en verkrachting overal voorkomen en dat slachtoffers met een moslimachtergrond niet gebaat zijn bij de mededeling dat het typisch hun cultuur’ is. Het betekent inzien dat onweerstaanbare dwang’ en gezinsdrama’ dicht kunnen aanleunen bij eerwraak’. En het betekent vooral aandacht hebben voor een aantal aspecten die Verhofstadt nauwelijks in beeld brengt. De maatschappelijke context waarin het debat over multiculturaliteit momenteel in België en zijn buurlanden wordt gevoerd, bijvoorbeeld. Die context is er één van grote socio-economische ongelijkheid tussen autochtone’ en allochtone’ bevolkingsgroepen en van latent en uitgesproken racisme. Alleen al op het vlak van onderwijs en toegang tot de arbeidsmarkt zijn de problemen legio, terwijl net onderwijs en werk belangrijke hefbomen tot emancipatie zijn. Louter focussen op cultuur en religie onttrekt belangrijke mechanismen van ongelijkheid aan het oog, mechanismen waarvoor er een maatschappelijke verantwoordelijkheid bestaat.”

“Het resultaat is belerend en doctrinair, alsof er slechts één weg naar emancipatie is.” [4]

Inderdaad. En hij geeft niet op… dit is een recente reactie, van april 2009, op weer een opiniestuk van Dirk Verhofstadt in De Morgen.  Sofie De Graeve (Vrouwen Overleg Komitee) reageert in een nieuw opiniestuk:

“Het VOK is verbaasd over zijn selectieve verontwaardiging. Geweld op vrouwen is van alle culturen. 1 op 7 Belgische vrouwen is slachtoffer van partnergeweld. Helaas vonden we tot nog toe geen bondgenoot in Dirk Verhofstadt om de torenhoge dagprijzen in de vluchthuizen aan te pakken of weerbaarheidsprogramma’s te bepleiten voor meisjes en jongens in het onderwijs. En dan hebben we het nog niet gehad over het symbolische geweld in onze samenleving, waarin vrouwen nog steeds veel meer dan mannen herleid worden tot hun uiterlijk en outfit.”

“(…)  Waar was Dirk Verhofstadt op 8 maart tijdens de mars tegen de systematische verkrachtingen van meisjes en vrouwen in Oost-Congo? Waar was hij toen wij begin dit jaar samen met de vredesbeweging het geweld in de Palestijnse gebieden aankaartten?” [5]

Nog een slotwoordje aan Dirk

Dirk, als er nu één man is van wie we liefst zouden hebben dat hij moderne man speelde en thuisbleef om het huishouden te doen en alstublieft geen racistische opiniestukken meer te publiceren, dan ben jij het wel. Wil je m’n schort hebben? Er staat wel nog op “this is what a radical feminist looks like”. Maar dat passen we wel aan: “This is what a racist looks like”. Kom maar halen.

Volgende tekstjes rond anti-feminisme

Iedereen die ideeën heeft, laat ze maar weten! Zeker nog op de lijst staat masculinisme,  evolutionaire psychologie en darwinistisch feminisme (nog maar eens, ik krijg er niet genoeg van), “sexyfun” madonna/whore feminisme en postmodernisme.

Referenties

[1] FEL, http://felfeminisme.wordpress.com/

[2] Ik stel vast – politiek taalgebruik, politieke vernieuwing en verrechtsing. Jan Blommaert. 2001.

[3] Populisme. Jan Blommaert, Eric Corijn, Marc Holthof, Dieter Lesage. 2004.

[4] Feminisme volgens Dirk Verhofstadt. 2006. Els Flour. http://www.vrouwendag.be/index.php?option=com_content&task=view&id=27&Itemid=17

[5] Reactie op Dirk Verhofstadt. 2009. Sofie De Graeve, Vrouwen Overleg Komitee (VOK), http://www.vrouwendag.be/index.php?option=com_content&task=view&id=164&Itemid=26