“There is a good principle, which has created order, light and man; and a bad principle, which has created chaos, darkness and woman.”—Pythagoras
“Feminism is a belief that although women and men are inherently of equal worth, most societies privilege men as a group. As a result, social movements are necessary to achieve political equality between women and men, with the understanding that gender always intersects with other social hierarchies.” –Estelle Freedman
Radicaal-feministes komen regelmatig in contact met mensen die een andere mening hebben, een andere visie op de wereld. Dat is heel leerrijk. Dat wil niet zeggen dat al die visies en meningen even veel waard zijn. Er zijn een heleboel visies en praktijken die ikzelf (nog) niet direct aanhang, maar die me wel heel interessant en nuttig lijken voor de wereld te veranderen. Er zijn ook andere visies op de werkelijkheid, waarvan ik denk dat ze problematisch zijn. Niet omdat ik er mee van mening verschil, maar omdat ik denk dat ze “fout” zijn, in die zin dat ze ons niet vooruit helpen. Ze helpen ons niet de wereld te veranderen, integendeel, ze praten de huidige gang van zaken goed.
Er is ongelijkheid in deze wereld, onderdrukking van allerlei groepen, seksueel geweld, partnergeweld, vrouwenhandel, prostitutie, racisme, economische uitbuiting… en de mensen die daar baat bij hebben, proberen anderen aan te praten dat die toestand moet blijven bestaan. Ze doen dat natuurlijk niet door daar eerlijk over te zijn: “ja, hallo, wij verdienen vet met wapenhandel/slavenhandel/prostitutie/scientology/onze schulden via de banken door de bevolking te laten betalen” maar door een mening te verzinnen die mensen wel aanvaarden: we zijn een bedreigde natie dus moeten we ons bewapenen en oorlog voeren tegen die “vreemdelingen” die erg toevallig gasleidingen of oliebronnen in handen hebben… Vanuit een dergelijke visie moeten racisme en seksisme ook blijven voortbestaan. (Waarom juist? Ah, voer voor nog een ander berichtje…)
Een van de grote en historisch gezien steeds terugkerende trucs van machthebbers is te grijpen naar een discours waarin de machtsongelijkheden in de wereld verklaard worden aan de hand van natuurlijke (biologische of evolutionaire) oorzaken. Kort intermezzo:
Trukendoos voor machthebbers – “Hoe verberg ik structurele onderdrukking?”
1. Doe alsof de machtsongelijkheid natuurlijk is – “mannen zijn jagers, vrouwen verzamelaars”
2. Zeg dat die machtsongelijkheid verklaard wordt door biologische factoren – “mannen hebben nu eenmaal meer testosteron en zijn daarom gewelddadiger, competitiever, daarom zijn mannen bedrijfsleiders en, euhm, gaan ze vaker over tot geweld”
3. Zeg dat die machtsongelijkheid eigenlijk gewenst is en positief – “iedereen doet waar die het beste in is – mannen in grote bedrijven leiden en president zijn en verkrachten (oei nee dat mocht niet gezegd worden), vrouwen in kinderen verzorgen en, euhm, make-up en emotionele toestanden”
4. Verzin een (nep)wetenschappelijke stroming om je argumenten wat kracht bij te zetten: sociaal darwinisme, sociobiologie, evolutionaire psychologie, darwinistisch feminisme… Vergeet erbij te vertellen dat je argumenten totaal niet logisch of consistent of wetenschappelijk zijn en dat je constant oorzaak-gevolg conclusies trekt waar die er niet zijn. (“Vrouwen dragen graag rood omdat ze vroeger bessen plukten, mannen kunnen beter kaartlezen omdat ze dat vroeger nodig hadden om die verdomde mammoeten te vinden als die weer eens verstoppertje aan het spelen waren”)
5. Zwijg als vermoord over de historische context of wetenschappelijke methodes die van al die verzinsels direct brandhout zouden maken – de favoriete kleuren van mannen/vrouwen zie je duidelijk veranderen doorheen de geschiedenis, het idee van vrouwelijke puurheid/mystiekheid is iets victoriaans, mannen en vrouwen gingen waarschijnlijk beiden op jacht in jager-verzamelaarsgroepen, er is geen oorzaak-gevolg conclusie te trekken uit geschiedenisfeiten van 50 000 jaar geleden en gedrag nu, mensen hebben wel degelijk nog een bewustzijn waarmee ze zelf ook eens wat keuzes kunnen maken ondanks biologische impulsen, etcetera.
Goedpraten in de realiteit
In de vorige eeuw bijvoorbeeld probeerden sommige wetenschappers racisme goed te praten door onderzoek waaruit zou blijken dat niet-blanken een lager IQ hebben dan blanken (wat voor soort mensen begint er ook met zo’n onderzoek, zou je je kunnen afvragen). Je kan dit bijvoorbeeld zien in het boek The Bell Curve, een goed voorbeeld van wat we (pseudo-)wetenschappelijk racisme noemen, en veel eerder al in de rassenpolitiek en eugenetica zoals bekend van Nazi-Duitsland.
Dat is ook al geprobeerd met sociaal-economische klassen. Het idee is dan dat het bij lagere sociaal-economische klassen “hun schuld” is dat ze er slechter aan toe zijn, onderdrukt worden, slechter betaald, etc, omdat ze gewoon “slechte genen” hebben. En dan is dat blijkbaar een rechtvaardiging van de huidige situatie. Als er geen probleem is, is er niets te verbeteren, we bevinden ons in de natuurlijke orde der dingen. Het is bijvoorbeeld, alsof je meisjes in hun opvoeding subtiel zou afraden om technische/wiskundige richtingen te kiezen, en daarna vrouwen onderzoekt en tot de ontdekking komt dat ze slechter zijn in wiskunde dan mannen. Groot nieuws! Of zoals (een willekeurig land in het Midden-Oosten) platbombarderen en de scholen kapotmaken en de waterleidingen afsluiten en daarna zeggen dat de mensen daar extreem/fundamentalistisch zijn, of slecht georganiseerd, of slecht opgevoed. Wat, ze hebben zelfs geen kapitalistische democratie! Hoe barbaars! Of vrouwen geen stemrecht geven en zeggen dat ze slecht zijn in politiek. Of vrouwen die werken slechte moeders noemen als ze niet genoeg tijd met hun kind doorbrengen en dan als ze dan raprap naar huis moeten om hun kind van school te halen, op café gaan met de mannen en daar alle besluiten nemen en elkaar bevorderen en dan zeggen dat vrouwen het gewoon niet in zich hebben om competitief te zijn. Maar ja, iedereen is anders he, iedereen moet doen waar die goed in is, grmblll…
Wat al die “nature” verklaringen compleet verkeerd maakt is dat ze sociaal-economische structuren en machtsmechanismen volkomen negeren. “There is no such thing as society”, zei Margaret Thatcher al, en dat moest ze ook zeggen, anders zouden mensen wel eens kunnen nadenken over de maatschappij en dat die precies toch niet zo heel goed georganiseerd is. Typisch politiek liberalisme probeert voortdurend mensen te overtuigen dat ze helemaal op hun eentje, zonder welke maatschappelijke invloeden dan ook, voor zichzelf kunnen beslissen en daarnaar handelen. Onderdrukt zijn, t is maar een gevoel…
Dat goedpraten van machtsongelijkheid en de effecten van onderdrukkende systemen gebeurt ook bij de onderdrukking van vrouwen. De sociobiologie en de evolutionaire psychologie proberen krampachtig maatschappelijke structuren volledig te negeren en alles te verklaren aan de hand van genen, hormonen en evolutie. Van populaire mannen-van-mars boeken (waarom vrouwen niet kunnen biljarten en mannen niet kunnen tapdansen) tot zogenaamd wetenschappelijk werk. Een goed voorbeeldje van nepwetenschap: ga er domweg voor en meet eens een willekeurig verschil, pakweg verschillen in frequentie van zin in seks. Hey, je vind een verschil: vrouwen zeggen dat ze minder vaak zin hebben in seks. En besluit daaruit dat het inherent en natuurlijk zo is dat er een sekseverschil is in dit seksuele verlangen (negeer alle effecten van sociale wenselijkheid, opvoeding en onderdrukking). Publiceer een groot artikel in een fatsoenlijk tijdschrift (“The Mystery Revealed: Why Women Want It Less”). En zo verbetert de wetenschap zich, stap na stap…
Onderdrukkende structuren, reële effecten
“I deny that anyone knows, or can know, the nature of the two sexes, as long as they have only been seen in their present relation to one another. If men had ever been found in society without women, or women without men, or if there had been a society of men and women in which the women were not under the control of the men, something might have been positively known about the mental and moral differences which may be inherent in the nature of each. What is now called the nature of women is an eminently artificial thing — the result of forced repression in some directions, unnatural stimulation in others.”
— John Stuart Mill, On the Subjection of Women, 1869
We mogen niet vergeten dat structuren die bepaalde groepen onderdrukken, reële effecten hebben. Mensen zien verschillen tussen en mannen en vrouwen, dat klopt. Niemand ontkent die, maar als feministes kijken we graag verder dan onze neus lang is. Verder gaat er geen een feministe ontkennen dat er biologische verschillen zijn tussen mensen, maar in de hedendaagse samenleving geloof ik ook dat
- Die verschillen tussen de groep van mannen en de groep van vrouwen worden vaak overdreven en uitvergroot, terwijl de verschillen tussen bijvoorbeeld vrouwen onderling of mannen onderling al te vaak geminimaliseerd worden (alle mannen/vrouwen zijn hetzelfde, dat idee). Elke mens is nochtans uniek en heeft andere verlangens en interesses.
- Er wordt een overdreven aandacht besteed aan het biologische, en veel te weinig aandacht aan het sociologische, en soms wordt ook het psychologische wel eens vergeten (of misbruikt om de status quo goed te praten).
- Doordat mensen geen degelijke structurele visie aangeleerd krijgen, gaan ze steeds proberen alles te verklaren door de denkkaders die ze wel leren: biologische/evolutionaire. En daardoor sluiten ze een groot deel van de werkelijkheid uit.
- Onderdrukkende maatschappelijke structuren creëren verschillen of vergroten bestaande verschillen. Onderdrukking maakt mensen ziek. Als vrouwen, meer dan mannen, slachtoffer worden van seksueel geweld, dan zijn er meer vrouwen dan mannen die rondlopen met trauma’s en emotionele problemen ten gevolge daarvan. De effecten van onderdrukking zijn reëel, de werkelijkheid verandert, en wordt slechter voor de onderdrukte groep. Meer ziektes, meer pijn, vaker slachtoffer van geweld, minder ondersteuning, lagere status, slechtere jobs, slechtere opvoeding en onderwijs…
- Verschillen biologisch kunnen wegverklaren zal mannen die daarin geloven vast een groot gevoel van opluchting geven. Ze voelen misschien wel dat ze nogal profiteren van de huidige gang van zaken maar dat dat niet helemaal klopt. Gelukkig is er nu een biologische/evolutionaire verklaring! Héhé, zo kunnen ze die machtsongelijkheid weer lekker negeren en verder profiteren van hun privileges.
“When an individual (or a group of individuals) is kept in a situation of inferiority, the fact is that he is inferior. But the significance of the verb to be must be rightly understood here; it is in bad faith to give it a static value when it really has the dynamic Hegelian sense of “to have become.” Yes, women on the whole are today inferior to men; that is, their situation affords them fewer possibilities. The question is: should that state of affairs continue?
Many men hope that it will continue; not all have given up the battle.”
— Simone de Beauvoir, Le Deuxième Sexe, 1949
Een persoonlijke noot
En nog iets persoonlijks om af te sluiten: ik vind het vreselijk irritant om telkens dezelfde onzin te horen te krijgen, dezelfde leugens over het feminisme, van mensen die alleen maar napraten wat ze in seksistische vodden gelezen hebben of op TV gehoord hebben, of van eender wie die niet feministisch is. Aaaaargh! Zonder ooit ook maar een goed boek of artikel over feminisme gelezen te hebben. Zo ontstaan er een heleboel mythes, puur uit gebrek aan goed geïnformeerd te zijn en/of gebrek aan een structurele visie en/of natuurlijk hatelijke leugens verspreid door anti-feministen. Je krijgt echt zin om een soort pamflet te maken waarin diezelfde uitleg staat die je elke keer opnieuw moeten geven, en voortaan gewoon pamfletten uit te delen 😉
Irritante anti-feministische mythes
Mythe 1 – feministes zijn mannenhaatsters
Mythe 2 – feministes geloven dat er geen verschillen zijn tussen mensen of dat iedereen hetzelfde moet worden
Mythe 3 – feministes hebben de wereld verpest en de mannelijkheid vernietigd
Mythe 4 – feminisme is voorbijgestreefd, feministes hebben hun doel bereikt, iedereen die nu nog klaagt is een zeurkous, of sterker nog: het wordt tijd dat mannen terug meer rechten krijgen, al die rechten die feministes hen hebben afgepakt
Mythe 5 – feministes houden geen rekening met de verschillen tussn mensen
Al die mythes hoop ik in een volgend tekstje eens aan te kaarten…
Meer lezen
- De dure eicel en de goedkope zaadcel – weg met darwinistisch feminisme deel II
- Nu is het genoeg! Waarom Griet Vandermassen verkeerd bezig is, deel I
- Radicaal feminisme, voor een eerste kijk naar een feminisme dat wel nuttig is
- Wat is het patriarchaat?
Leestips
Gouden tip voor mensen die op korte tijd een degelijke feministische theorie willen lezen: The Politics of Reality – Essays in Feminist Theory van filosofe Marilyn Frye. Een dun en heel mooi geschreven boekje waarin een goede basis wordt gelegd voor radicaal-feminisme, waarmee je effectief de wereld beter kan begrijpen en veranderen. Daar leer je tenminste iets mee bij, veel leesplezier 🙂 En als je zelfs geen tijd hebt voor dit dunne boekje, lees dan dit artikel 🙂
The Trouble with Nature – Sex in Science and Popular Culture van Roger N. Lancaster is een heerlijke, grappige en wetenschappelijk degelijke aanval op al te genetisch denken i.v.m. gender en seksualiteit (“the gay gene”). En onlangs heb ik nog een tip gekregen: Evolutionary Psychology as Maladapted Psychology van Robert C. Richardson (nog niet gelezen, ziet er veelbelovend uit voor een wetenschappelijk publiek).
Het oudere boek The Mismeasure of Man [sic, ja, feministisch is t alvast niet] van Stephen Jay Gould is een interessante kritiek op “wetenschappelijk racisme” zoals gevonden in The Bell Curve.
De Tweede Sekse Voorbij 
26 juni, 2016 at 5:15 pm
Naturalistisch denken word niet toegepast op andere vlakken van de samenleving, alleen binnen de relationele en gender sferen word het als onderbouwing gebruikt. Als een kind op school, een jongetje een ander jongetje schopt, dan zegt de docente toch ook niet zoiets als, tja zo zijn mannen nou eenmaal, dat hoort erbij, laat ze elkaar maar kapot schoppen en dan zien we wie de sterkste is en die geven we dan een schouderklopje. Dat zou vanuit een soort fascistische invulling van darwinisme consistent handelen zijn. Binnen de wet word naturalisme ook niet toegepast. Hoezo mag ik allemaal dingen niet, terwijl mij tegelijk verteld word dat ik een woeste aap ben, die overal lak aan heeft, vecht, seks wilt hebben en brult om zijn territorium uit te breiden, waarom zijn het dezelfde rechtse mensen die wel van mij verwachten dat ik me aan hun arbitraire regels hou, die mij ook vertellen hoe woest en ongeregeld ik van nature ben. Dat zijn botsende stellingen, die wel vanuit dezelfde reactionaire hoek voort komen. Als je dan een evolutionaire psycholoog bent en alles wilt reduceren tot wat apen doen ( er zijn tweehonderdduizend aap soorten die allemaal ander gedrag vertonen, maargoed ) , ga dan op straat poepen, bijt je buurman in zijn arm, sla vrouwen op hun kont, waarom hou je dan überhaupt nog een soort schijn van beschaving op ? Waarom wilt je tegelijk een liberale, verlichtte constitutie in ere houden ? Het ene komt voort uit het idee dat we de mensen met de wetenschap kunnen verheffen, het andere komt voort uit het idee dat we dat allang niet meer kunnen, dat we voorgeprogrammeerde primaten zijn. Rechtse mensen van deze tijd hangen meestal beide deze stellingen aan, die met elkaar in tegenspraak zijn.
Als er een blauwdruk is voor wat mensen altijd sowieso zullen worden, dan gaat die stelling voorbij aan de duizenden verschillende vormen van mensen die er geweest zijn in de geschiedenis. In de achttiende eeuw droegen mannen pruiken, waren ze heel erg bezig met hun uiterlijk, hun emoties, hun elegantie, hun contacten en dat werd in die tijd gezien als iets dat een soort van stoer was. In deze tijd wordt zoiets uitgelachen, is zo’n man een queer, kan zo’n man niet alleen over straat lopen. Je had in de tijd van de Grieken savannes, wat een soort krijger vrouwen waren, die tegelijk heel sexy, als heel stoer waren, die niets van mannen wilde hebben en op paarden rond reden en ten strijden trokken etc. Ik ken mensen uit Iran, mannen uit Iran die aan de ene kant heel macho en masculien zijn, maar tegelijk totaal geen schroom hebben om hun zogenaamd vrouwelijke kanten te laten zien, omdat dat in Iran blijkbaar niet helemaal opgaat. In Iran gaat het meer over eer, familieverbanden, broederschap etc, etc. Ik ken een Iraanse man, die naast zijn baard heel veel sieraden draagt en over zijn gevoelens praat etc. Binnen de Iraanse cultuur, binnen die context heeft dit dan een andere betekenis, dan binnen onze platte Hollandse cultuur, of ons gebrek aan cultuur. In India hebben ze verschillende benamingen voor verschillende genders, die allemaal complexe relaties tot elkander aan kunnen gaan etc. Ook hebben de strijdende vrouwen in Rovja mijn visie ten opzichte van vrouwen en gender veranderd. Geef een jonge vrouw een machinegeweer en ze is echt niet zwakker dan een man. Sterker nog, ik denk dat vrouwen leniger zijn, sneller, kleiner en dus misschien wel gevaarlijker zijn dan die gemiddelde man. De manier waarop de Koerdische vrouwen de middeleeuwse IS baardapen in Irak opjagen en afslachten bevestigd dat seksisme een sociaal construct is en dit geeft mij wel een warm gevoel van binnen.
Zeker in deze tijd maken de moderne ontwikkelingen gender meer overbodig. Vrouwen hebben geen ridder op een paard meer nodig, die hen beschermd, vrouwen kopen een revolver en schieten de man die hen iets aan wilt doen door zijn hooft. Sinds de ontwikkeling van de moderne wapens hoeft niemand meer zwak te zijn, of je nou man, vrouw, queer, homo, hetero, bi, pan, whatever bent. De taken van de verschillende genders zijn in deze tijd geheel arbitrair geworden, zeker ook door de automatisering, het internet, de mogelijkheid tot kunstmatige bevruchting, voorbehoedsmiddelen. Dit alles heeft de genders geneutraliseerd, ik denk dat je zoiets wel kan stellen.
De cultuur vult in wat de taken van de genders zijn en hierna stelt het deze taakverdeling als een naturalistische onontkoombare werkelijkheid, maar we beginnen nooit vanaf nul, we weten nooit in hoeverre de cultuur zijn stempel op de mensen gedrukt heeft. Laat een kind opgroeien in een probleemgezin in een achterbuurt, vol van seksisme, mishandeling, geen toekomst perspectief en je krijgt een ander persoon, dan wanneer je een kind laat opgroeien in een progressief, intellectueel en feministisch milieu. Stel dat dit een jongetje is, dan zal het in het probleemgezin een andere betekenis krijgen, dan in het intellectuele milieu. De betekenis van zijn of haar gender word dan door de cultuur vorm gegeven. Het is niet zo dat het man zijn, of het vrouw zijn een essentie is, die altijd overal naar boven zal komen, zich altijd ten alle tijden zal manifesteren. Om te weten wat man is en wat vrouw is, zou je de mens moeten afzonderen van culturele beïnvloeding en besmetting, als je de genders dan in een laboratorium zou onderzoeken zou je kunnen zeggen wat op dit moment objectief de verschillen zijn. Het probleem is alleen, onderzoek toont aan dat gedrag en dus door cultuur opgelegd gedrag het DNA en dus de nature kan beïnvloeden. Gender dat inherent aanwezig is, word dus ook gemaakt, waardoor er nooit sprake zal zijn van inherent manelijk en inherent vrouwelijk. Gender is grotendeels conformistisch gedrag en opgelegde rolpatronen. Zowel weldenkende vrouwen, als weldenkende mannen kunnen hierdoor begrensd worden in hun vrijheid en hun zelf determinatie. Wat man en vrouw is, dat word niet aan de mensen zelf overgelaten, maar de cultuur legt dit op. Mensen die contra cultuur zijn, raken dus verzwikt tussen cultuur en eigenheid. Een cultuurbarbaar als Conan heeft hier ook last van
Conan, de barbaar.